Jane Austen. Pride and Prejudice. Hertfordshire: Wordsworth Editions, 1992 (1813)

-
In de bioscoop is mijn favoriete genre de romantische komedie: een man en een vrouw hebben een grote hekel aan elkaar maar door de omstandigheden worden ze gedwongen met elkaar om te gaan, en zo worden ze verliefd.

Pride and prejudice is de oermoeder van dit genre, en geldt bovendien nog steeds als een van de populairste Britse boeken aller tijden: een verkiezing van de BBC wees dit boek onlangs aan als 'het boek waarzonder de natie niet kan leven', voor Lord of the Rings en de bijbel. Ook bij het project Gutenberg hoort de gratis elektronische versie tot de populairste titels.

Nou, al die miljoenen lezers hebben inderdaad geen ongelijk: wat een charmant, wat een onderhoudend boek is Pride and prejudice!

Onwillekeurig vergeleek ik het boek tijdens het lezen met Le Rouge et le Noir, dat ik niet zo lang geleden las. Stendhals boek verscheen zeventien jaar na dat van Austen, en allebei de boeken gaan over liefdesrelaties over de barrières van klasseverschillen heen. Toch konden de verschillen bijna niet groter zijn. Zo is Stendhals boek veel stekeliger en kronkeliger dan dat van Austen, zo laat Stendhal een verteller zijn eigen mening geven, terwijl Austens verteller onzichtbaar haar werk doet, en loopt Stendhals boek dramatisch af, terwijl in nóg weer een andere verkiezing, het eind van Pride and Prejudice werd gekozen tot het beste happy ending aller tijden.

Volgens mij vallen al die verschillen te herleiden tot een fundamenteel verschil. In Pride and prejudice is de samenleving een machientje. Alle personen hebben een duidelijk onderscheiden eigen karakter dat hun precieze plaats in dat machientje bepaalt. Trots en vooroordeel zorgen weliswaar voor haperingen in dat machientje, maar uiteindelijk komt het allemaal toch heus helemaal goed. Austen beschrijft ook nauwelijks personen die alleen zijn; en als ze alleen zijn, denken ze na over andere mensen. Bij Stendhal is het allemaal anders, daar zijn de mensen alleen op de wereld — en dan kan er van een happy ending ineens geen sprake meer zijn.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen

Jan Oegema, Keizersdrama. Lucebert opnieuw, 2024

-
Afbeelding
  Als ik eerlijk ben, kon ik de dreun in februari 2018 niet goed navoelen. Ik kende  Lucebertkenners, en ik kon zien hoe ontdaan ze waren door het nieuws dat de dichter tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland fascistische en antisemitische taal had uitgeslagen in brieven aan een Amsterdams meisje. Maar waarom ze zo ontdaan waren, dat kon ik toch niet goed navoelen. Jan Oegema was een van de ontdanen. Niet een die ik ken, maar iemand die duidelijk in diezelfde kring zat. Iemand voor wie Lucebert niet alleen een groots dichter was maar kennelijk ook iemand aan wie je grootse morele kwaliteiten moest toeschrijven, een ziener, ook in politicis.   Hij heeft nu van de dreun iets heel opmerkelijks gemaakt: een studie van Lucebert, zijn zoveelste studie van het oeuvre van de dichter, maar nu een met nieuwe ogen. De ogen die de antisemitische woorden ook hebben gezien. Oegema laat zien hoe precies die onthulling het voor hem mogelijk maakt om met name het late werk van de dich...
Meer lezen