Sofokles. Oidipous. Antigone. Amsterdam: Athenæum-Polak & Van Gennep, 2008.

Vertaling: Gerard Koolschijn

Zou Antigone niet eigenlijk Kreon moeten heten? Het is misschien een beetje laat om Sofokles te vragen zijn titel alsnog te veranderen, maar volgens mij gaat dit stuk meer over de manier waarop Kreon zich door zijn onbuigzaamheid — wet is wet, en de door mij uitgevaardigde wet is al helemaal heilig — uiteindelijk te gronde richt. Dat Antigone die wet uit zusterliefde overtreden heeft, dat ze voelde dat het niet anders kon, dat raakt hem allemaal niet. Zijn zoon waarschuwt hem zelfs nog tegen die onbuigzaamheid:

U ziet langs winterstromen in de bergen hoe
een boom die meegeeft al zijn takken gaaf bewaart,
maar een die zich verzet, ontworteld, wordt vernield.
Zo vaart de schipper die zijn schoot te krachtig spant
en weigert hem te vieren omgeslagen voort
met roeibanken ondersteboven in de zee.

Die vertaling is prachtig, met al die precies gekozen woorden, fijne klankeffecten en mooie zinsbouw (het enige wat jammer is, is de verdubbeling van 'omgeslagen' en 'ondersteboven'). De hele vertaling van Antigone is trouwens schitterend, een heel mooi Nederlands gedicht over hoeveel kwaad het de bestuurder doet om alleen maar aan principes vast te houden.

Ik vond Antigone ook mooier dan Oidipous geloof ik. Misschien ligt dat aan de vertaling - Antigone heeft lange regels met zes versvoeten, Oidpous heeft regels met vijf versvoeten, wat de tekst vloeiender maakt, maar ook wat gewoner:

In godsnaam, berg mij ergens buiten op,
zo gauw u kunt, of dood mij, werp mij weg
in zee, waar niemand mij ooit meer zal zien.
Kom, laat een ongelukkig man niet staan.

Maar misschien was Sofokles in Antigone ook exht poëtischer. En heel waarschijnlijk spreekt een verhaal over de worsteling van het recht met het goede me meer aan dan een stuk over de onontkoombaarheid van het lot. Dat laatste is toch vooral een soort theoretische kwestie, en het is niet voor niets dat de kijk op Oidipous van de moderne Nederlandse lezer, of in ieder geval van mij, gekleurd wordt door Harry Mulisch, die in zijn Ontdekking van de hemel vertelt dat dit de eerste detective was, en meteen de beste: de detective heeft het immers uiteindelijk zelf gedaan.