Virgina Woolf. To the Lighthouse. London: Vintage, 2004 (1927).

Toen ik een paar maanden geleden Mrs. Dalloway las, was ik verbaasd — ik had altijd gedacht dat de boeken van Woolf te experimenteel waren om ze ook echt mooi te vinden. Nu heb ik die ervaring nog een keer gehad, want ik dacht dat To the Lighthouse dan toch veel ingewikkelder moest zijn dan Woolfs eerdere roman.

Misschien is dat ook wel zo, maar Virginia Woolf heeft me nu toch wel voorgoed gewonnen. Nog nooit heb ik zo'n prachtige beschrijving gezien van een diner waarbij het gesprek gaat over politiek en kunst, maar iedereen ondertussen zijn eigen onuitgesproken dingen denkt, vooral over de andere gesprekspartners. Nog nooit heb ik zo mooi beschreven gezien wat het betekent om iemand te missen. En de mooiste scene: die waarin meneer Ramsay, de weduwnaar, de kunstenares Lilie benadert, omdat hij eigenlijk maar een ding wil — sympathie — maar die dan niet kan krijgen, tot ze ineens over het strikken van schoenen beginnen te praten.

Ik hoorde laatst een discussie over Flaubert, waarbij iemand zei dat onder andere Virginia Woolf veel van hem geleerd heeft — al is het maar het stijlmiddel van de indirecte rede. Dat zal vast zo zijn, en Mrs. Dalloway en Mme Bovary hebben vast iets met elkaar te maken. Maar Woolf is minder onbarmhartig dan Flaubert, en daardoor net iets subtieler.