Oscar Wilde. The Importance of Being Earnest. A Trivial Comedy for Serious People ManyBooks.net, 2008 (1895).

Oscar Wilde. The Importance of Being Earnest Als tiener bewonderde ik Wilde, maar sindsdien heb ik zijn werk nooit meer echt gelezen. Indertijd als tiener slikte ik in zekere zin alles voor zoete koek. Wilde was enorm grappig, om stukken als The Importance of Being Earnest kon je lachen, 'all art is quite useless', en dat was het dan.

Nu viel me op wat een merkwaardig stuk The Importance is. Aan psychologie wordt bijvoorbeeld in het geheel niet gedaan en het verhaal had Wilde niet hoeven schrijven - dat is het soort materiaal waar al honderd jaar eerder een aantal Mozart-opera's over geschreven waren. Het stuk schittert bij gratie van de grappige dialogen, en schitteren doet het volop. Bijna iedere claus is spitsvondig.

Er zijn allerlei ideeën over de functie van taal. Populair is bijvoorbeeld de gedachte dat taal dient voor communicatie: ik heb een denkbeeld in mijn hoofd en door te praten zorg ik ervoor dat jij een soortgelijk denkbeeld in je hoofd krijgt. Maar er zijn ook andere functies, en die zijn misschien wel even belangrijk. Zo geloven sommige geleerden dat taal dezelfde functie heeft als die van de veren van een pauw - een volkomen nutteloze ballast die aan de andere sekse laat zien hoe sterk je bent: als je zoveel nutteloosheid kunt dragen, heb je goede genen.

Die gedachte past heel goed bij The Importance, niet alleen vanwege de inhoud (waarin de lof op de nutteloosheid gezongen wordt, en mannen worden begeerd omdat hun voornaamste bezigheid is om sigaretten te roken), maar ook vanwege de vorm. In The Importance zien we taal gebruikt worden als een instrument om indruk te maken op het publiek. Je bent je er de hele tijd van bewust dat hier sprake is van een toneelstuk, op een bepaald moment praten vrouwen en mannen zelfs zonder afspraak in koor. Taal is er alleen maar om te schitteren, en schitteren doe je om een plaats in de wereld te veroveren. Heel veel van de ironie gaat ook over de manier waarop je je zou moeten gedragen: dat je nooit iets zinnigs moet zeggen, dat je nooit moet trouwen, of juist wel, enzovoort.

Een ander apsect van taal is natuurlijk sociaal: door de manier waarop je praat bepaal je je plaats in de samenleving. Je laat zien wie je bent, en in sommige kringen dring je alleen door als je spitsvondig genoeg bent.

The Importance kan ook alleen maar een toneelstuk zijn, zoals de stukken van Shakespeare dat alleen kunnen zijn. Het is een stuk dat je ook eigenlijk niet in je eentje moet genieten, je hoort duidelijk als onderdeel van een publiek te ondergaan. Ik zie als het lees ook niet de personen voor me, maar acteurs die de clauzen uitspreken, en een zaal die erom schatert. En Wilde die na afloop naar voren hoort geroepen omdat hij met zijn taal zijn plaats in de samenleving veroverd had.

(Het stuk kan gratis op verschillende plaatsen worden gedownload. Ik raad Google Books af als bron, daar ziet het stuk er heel raar uit. Ik heb zelf die van ManyBooks binnengehaald.)

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.