Njal's Saga. London: Penguin Classics, 2001 (13e eeuw).

-
Njal's Saga

Vertaling: Robert Cook

De dertiende eeuw was een moeilijke tijd voor IJsland. Het land raakte door onderlinge twisten bijna aan de afgrond, en werd uiteindelijk door Noorwegen overgenomen. Pas in 1944 zou het weer een onafhankelijk land worden. In die tijd kwamen de sagen tot stond, min of meer historische verhalen over de grote mannen uit het verleden, dat wil zeggen van rond het jaar 1000. De beroemdste daarvan is Njal's Saga, het verhaal over de 'baardloze' maar wijze en slimme Njal en diens krachtige en dappere vriend Gunnar.

Zolang ze leven behouden ze hun vriendschap. Hun beider vrouwen beramen allerlei slechts en zorgen er voor dat er mannen uit het andere kamp worden vermoord. Gunnar en Njal lossen dat steeds op in onderling vergelijk: jouw mannen hebben mijn oom vermoord, maar als je mij tweeduizend goudstukken geeft, praten we nergens meer over. Uiteindelijk vallen beider mannen ten prooi aan laffe vijanden die Gunnar onverwacht thuis overvallen, en Njal's huis in brand steken.

Net als veel Nederlanders, wist ik eigenlijk niets over de sagen voordat ik aan Njal begon. Ik dacht dat het verhalen waren over Wodan en Odin, maar die komen in Njal eigenlijk helemaal niet voor. Het verhaal gaat veel eerder over de kracht van alles onderling samen regelen. Als er problemen zijn, ga je naar de jaarlijkse volksvergadering (de Althing) en probeert daar voldoende medestanders te vinden om succesvol een proces te beginnen. Daarbij zijn intelligentie en inzicht belangrijker dan fysieke kracht. Hoewel ze uiteindelijk niet veel lijken te kunnen uitrichten - alle helden zijn dood aan het eind - worden ze wel duidelijk als beter beoordeeld dan krachtpatserij.

De sagen werden kennelijk geschreven in een periode van weemoed: ze gaan over de goede oude tijd, toen IJslanders nog zelf alles wisten te klaren. Toch was die goede oude tijd er niet speciaal een waarna je nu zou terugverlangen: zoveel doden en zoveel geweld, en zoveel treurnis om die doden en dat geweld. De godsdienst speelt bovendien nauwelijks een rol. De goden komen er niet in voor, en ergens halverwege wordt heel IJsland ineens tot het Christendom bekeerd, zonder dat er iets veranderd. Njal's Saga: ik wist er niets vanaf voor ik het begon te lezen - en het is nog steeds een raadsel.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen

Jan Oegema, Keizersdrama. Lucebert opnieuw, 2024

-
Afbeelding
  Als ik eerlijk ben, kon ik de dreun in februari 2018 niet goed navoelen. Ik kende  Lucebertkenners, en ik kon zien hoe ontdaan ze waren door het nieuws dat de dichter tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland fascistische en antisemitische taal had uitgeslagen in brieven aan een Amsterdams meisje. Maar waarom ze zo ontdaan waren, dat kon ik toch niet goed navoelen. Jan Oegema was een van de ontdanen. Niet een die ik ken, maar iemand die duidelijk in diezelfde kring zat. Iemand voor wie Lucebert niet alleen een groots dichter was maar kennelijk ook iemand aan wie je grootse morele kwaliteiten moest toeschrijven, een ziener, ook in politicis.   Hij heeft nu van de dreun iets heel opmerkelijks gemaakt: een studie van Lucebert, zijn zoveelste studie van het oeuvre van de dichter, maar nu een met nieuwe ogen. De ogen die de antisemitische woorden ook hebben gezien. Oegema laat zien hoe precies die onthulling het voor hem mogelijk maakt om met name het late werk van de dich...
Meer lezen