Amy Waldman. The submission. London: Heinemann, 2011.

Het moet bijna wel ironie zijn die Bas Heijne ertoe heeft gedreven om uitgerekend De inzending tot inzet te maken van een eerste boekenclubdiscussie op Twitter. Dat boek gaat onder andere over de complexiteit van het publieke debat, over hoe ieder individu al moeite heeft om zelf een consistente mening over ingewikkelde vraagstukken te vormen, en hoe het mis kan gaan als al die halve meningen dan botsen in het publieke domein. Een lezer zal zelf weer complex reageren op zo'n complex debat - hoe moet hij daar dan over twitteren?

De inzending (of eigenlijk las ik het Engelse origineel, The submission, een veel dubbelzinniger titel) gaat uit van de veronderstelling dat er in New York onmiddellijk na 11 september een wedstrijd zou zijn gehouden voor een gedenkplaats. Dat kunstenaars anoniem mochten deelnemen. En dat de wedstrijd gewonnen zou zijn door een moslim, met een ontwerp voor een tuin. Is het een belediging voor de nabestaanden dat uitgerekend een moslim wint of hoort iemands achtergrond er niet toe te doen? Is zo'n tuin niet zelf een symbool voor het paradijs voor de martelaars waar Mohammes Atta van droomde? Hebben de illegale moslimslachtoffers van de aanval ook recht op erkenning?

The submission laat al die meningen op elkaar botsen en geeft aan bijna alle opvattingen gelijke stemmen, al vond ik wel dat de anti-moslimstem gedragen moet worden door drie losers (een journaliste voor de Post die hoger op wil, een blogster die uit de ellende van iedere dag soaps kijken opkruipt door alles te weten over duimindex en taqiya, een man die zijn veel geliefdere broer verloor in de Twin Towers en zich nu overschreeuwt; alle drie white trash).

Ik las The submission vooral als een boek over de publieke ruimte, waarin het zelden zo stil is als in een omheinde tuin. De meeste scènes in het boek vinden plaats binnenskamers: in vergaderkamers, cafés, en in huizen. Daarbij wonen veel hoofdpersonen ook nog eens niet in hun eigen huis, maar logeren bij anderen, of, in één geval, in een huis dat eigenlijk meer behoorde aan de overleden echtgenoot. De enkele keer dat men zich naar buiten begeeft, is dat vooral om naar huizen te kijken.

Niemand is eigenlijk ooit echt alleen, in deze roman. Er zijn steeds anderen en er is nooit echt vrede. Het lijkt Twitter wel.