Jonathan Gottschall. The storytelling animal. Houghton Mifflin Harcourt, 2012
We leven in een wereld van verhalen, en die gaan nooit meer weg. Dat is de boodschap van Jonathan Gotschall in zijn boek The storytelling animal. Volgens Gottschall heeft de mens een aangeboren neiging tot het maken van verhalen. We lezen romans, kijken naar films, we dromen, we vertellen het verhaal van ons leven, we vertellen het verhaal van het ontstaan van de aarde. Er bestaat geen cultuur die geen verhalen vertelt, zegt Gottschall, dus moeten onze gemeenschappelijke voorouders ook al verhalen verteld hebben, dus zit het ergens in ons genetisch pakket.
Dat verhaal vind ik niet zo interessant. Ach ja, het zal wel zo zijn - maar het zal allemaal ook vast ingewikkelder zijn: die verhalen zouden weleens uit een samenspel van allerlei andere genen kunnen ontstaan, waarbij ieder van die genen andere functies hebben. Toch is Gottschalls wel een aardig boek; niet te ingewikkeld, maar met een aardig, ahem, verhaal over de mens en het verhaal.
Ik was bijvoorbeeld wel onder de indruk van de enorme catalogus van verhalen die Gottschall maakt. Ze zijn echt overal, niet alleen in de bronnen die ik hierboven al noemde, maar ook in reclame (bijna iedere tv-advertentie vertelt een verhaaltje), in onze herinneringen (die vaak al te gemakkelijk vervormd worden tot een verhaal), in de geschiedenisverhalen die we vertellen.
Ook geeft Gottschall een aardig overzicht van de verschillende functies die fictie kan hebben: het helpt ons te oefenen om problemen op te lossen (want verhalen en dromen gaan altijd over problemen), het helpt ons om de moraal van onze sociale groep op te slorpen, het helpt ons om structuur te geven aan het leven.
Sommige functies heeft fictie overigens niet: ontsnappen aan de werkelijkheid bijvoorbeeld. Wanneer dat de bedoeling zou zijn, zegt Gottschall, zouden we verwachten dat verhalen ons een prettiger wereld voorspiegelen dan die waarin we leven. Verhalen zouden gaan over mensen die op ons lijken en met wie alles de hele tijd alleen maar goed gaat. Maar zo zijn verhalen niet, integendeel: verhalen hebben problemen nodig. Net als dromen trouwens (wanneer we zeggen dat iets 'een droom' is, begrijpen we dus niet hoe naar de meeste dromen zijn.)
Ja, verhalen zijn overal om ons heen, en ze maken ons tot mens. Het lijkt me een interessant onderzoeksterrein, ik hoop dat het tot grote bloei zal komen.
Dat verhaal vind ik niet zo interessant. Ach ja, het zal wel zo zijn - maar het zal allemaal ook vast ingewikkelder zijn: die verhalen zouden weleens uit een samenspel van allerlei andere genen kunnen ontstaan, waarbij ieder van die genen andere functies hebben. Toch is Gottschalls wel een aardig boek; niet te ingewikkeld, maar met een aardig, ahem, verhaal over de mens en het verhaal.
Ik was bijvoorbeeld wel onder de indruk van de enorme catalogus van verhalen die Gottschall maakt. Ze zijn echt overal, niet alleen in de bronnen die ik hierboven al noemde, maar ook in reclame (bijna iedere tv-advertentie vertelt een verhaaltje), in onze herinneringen (die vaak al te gemakkelijk vervormd worden tot een verhaal), in de geschiedenisverhalen die we vertellen.
Ook geeft Gottschall een aardig overzicht van de verschillende functies die fictie kan hebben: het helpt ons te oefenen om problemen op te lossen (want verhalen en dromen gaan altijd over problemen), het helpt ons om de moraal van onze sociale groep op te slorpen, het helpt ons om structuur te geven aan het leven.
Sommige functies heeft fictie overigens niet: ontsnappen aan de werkelijkheid bijvoorbeeld. Wanneer dat de bedoeling zou zijn, zegt Gottschall, zouden we verwachten dat verhalen ons een prettiger wereld voorspiegelen dan die waarin we leven. Verhalen zouden gaan over mensen die op ons lijken en met wie alles de hele tijd alleen maar goed gaat. Maar zo zijn verhalen niet, integendeel: verhalen hebben problemen nodig. Net als dromen trouwens (wanneer we zeggen dat iets 'een droom' is, begrijpen we dus niet hoe naar de meeste dromen zijn.)
Ja, verhalen zijn overal om ons heen, en ze maken ons tot mens. Het lijkt me een interessant onderzoeksterrein, ik hoop dat het tot grote bloei zal komen.
Reacties
Want dat we al gauw logische verbanden vinden tussen oorzaken en gevolgen maakt bijvoorbeeld blind voor risico's en kansberekening -- die zijn te gauw tegenintuïtief.