Nick Lane. The Vital Question. Why is Life the Way it Is? Profile Books, 2015

Sommige gebieden van de wetenschap zijn zo enorm in beweging dat je je kunt afvragen of het zin heeft om eind 2017 een boek uit 2015 te lezen. Is het onderzoek inmiddels niet al weer voortgesneld? Maar The Vital Question had allerlei prachtige recensies – van Bill Gates tot en met Rosanne Hertzberger – en gaat bovendien over een gebied waar ik weinig van weet – de celbiologie, de biochemie, hoe noem je dat –, terwijl het me natuurlijk, omdat ik mens ben wél interesseert.

Het boek laat zien wat we nu weten over de vraag wat leven precies is – hoe het op de bodem van de oceaan onder heel specifieke omstandigheden kan zijn ontstaan in zijn allerprimitiefste vorm van bacterieën en archaea, en hoe er uiteindelijk, mogelijk door een bizare gebeurtenis eukarioten zijn ontstaan toen een bacterie zich in een archaeon nestelde.

En hoe we het leven eigenlijk niet goed begrijpen als we blijven focussen op DNA en ons niet meer richten op het belang van energiebehoud: een wonder van het leven is dat het tijdelijk de tweede wet van de thermodynamica lijkt op te heffen, en dat lukt natuurlijk alleen door een enorm verbruik van energie. Begrijpen hoe cellen dat voor elkaar krijgen betekent beter begrijpen wat leven is.

Het is, zoals gezegd, een gebied waar ik me weinig mee bemoei en een boek zoals dit laat zien hoe onterecht dat is, hoeveel actie er zit in dit onderzoeksgebied. Lane haalt ook werk aan van allerlei collega's en van zijn eigen promovendi, die hij iedere keer weer introduceert als iemand die belang stelt in "the big questions in biology". Ik vind het, als totale buitenstaander, daarbij wel een beetje lastig dat je weinig inzicht krijgt in de vraag of er ook alternatieve paden worden onderzocht naar het antwoord op die big question dan degene die Lane hier presenteert.

Dat relatieve buitenstaanderschap betekent ook dat ik, ondanks al die prachtige recensies, niet zeker weet of ik alles heb begrepen. Ik denk dat ik over de structuur van de cel niet echt meer heb nagedacht sinds de middelbare school en allerlei termen kwamen me dan ook niet bekend voor. Achterin staat wel een lijstje met die termen, maar ik had toch ook af en toe het internet nodig om het beter te begrijpen – en dan nog weet ik niet zeker of ik alle details helemaal heb.

Maar eigenlijk maakt dat ook niet uit. Die details zijn eind 2017 waarschijnlijk toch helemaal anders. En je hóéft in zo'n populair wetenschappelijk boek ook niet alles per se te begrijpen – zolang je de grote lijn maar ziet, en de fascinatie, en de mogelijkheid dat 'we' de komende tijd een van de grotere raadsels van ons bestaan iets verder gaan ontsluieren.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.