Het eerste kwart: Yael van der Wouden, The Safekeep

 

Hoort The Safekeep van Yael van der Wouden bij de Nederlandse literatuur? Van der Wouden is de eerste Nederlandse literaire schrijver die succesvol in het Engels schrijft. Eerder is er bijvoorbeeld Robert van Gulik geweest, maar die had geen literaire ambities, en uiteenlopende schrijvers als Herman Koch en Lucas Rijneveld deden het goed in het buitenland, maar dat een Nederlandse schrijver met een in het Engels geschreven roman de Engelstalige markt verovert – dat is nog niet vertoond.

Het verhaal van The Safekeep is oer-Nederlands: oer-Nederlandser dan wat er in het Nederlands verschijnt. In de afgelopen kwart eeuw zijn er bijvoorbeeld nog maar weinig romans verschenen over de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, en de gemiddelde Nederlandse schrijver is tegenwoordig redelijk preuts. Dat zijn allebei verschillen met de Nederlandstalige letteren uit de tweede helft van de twintigste eeuw – en daar sluit Van der Wouden beter op aan dan op wat ik dit jaar heb gelezen.

The Safekeep is tegelijkertijd duidelijk heel erg in de Amerikaanse traditie geschreven: met strakke dialogen, en tegelijkertijd heel precieze beschrijvingen, zoals die waarmee de roman begint:

Isabel found a broken piece of ceramic under the roots of a dead gourd. Spring had brought a shock of frost, a week of wet snow, and now – at the lip of summer – the vegetable garden was shrinking into itself. The beans, the radishes, the cauliflower: browned and rotting.

Wat deze passage ook laat zien is dat Van der Wouden een idiomatisch Engels beheerst, met die 'lip of summer' die het nu ook weer niet denkbaar maakt dat heel veel jonge Nederlandse schrijvers haar zullen volgen. Maar tegelijkertijd is duidelijk dat er meer schrijvers dit zullen proberen: een hyper-Nederlands verhaal verteld in strak Engels, met af en toe een Nederlands woord erdoorheen (haas, meisje, heerlijk) dat steeds vrijwel meteen wordt uitgelegd. 

Ook nogal on-Nederlands, en iets waar ik als lezer ook een beetje moeite mee had: het boek heeft een happy ending, de geliefde sluiten elkaar ondanks alle tegenstellingen uiteindelijk in de armen en blijven altijd bij elkaar. 

Misschien is dat de toekomst van de Nederlandse romankunst, die hoe dan ook steeds meer gericht is op de internationale: dat wil zeggen de Engelstalige. Van der Wouden heeft haar inspiratie gehaald uit het verhaal Het adres van Marga Minco. Er zijn meer klassiekers die op deze manier toegankelijk gemaakt kunnen worden voor de internationale markt.

(Dit klinkt een beetje wegwerperig, maar ik vind The Safekeep een goed boek, en ik denk oprecht dat we van Van der Wouden nog veel te verwachten hebben.)

Opmerkelijk is dat Nederlandse recensenten van De bewaring (de vertaling in het Nederlands verscheen iets eerder dan het Engelstalige origineel) vaak klaagden over de voorspelbaarheid van het plot. Er zitten een paar grote draaien in het boek, en die zagen de Nederlandse lezers al vantevoren aankomen. De Engelstalige recensenten hadden daar geen last van. 

In 2024 las ik 50 Nederlandstalige romans uit het eerste kwart van de eenentwintigste eeuw. De volledige lijst staat hier.