Julia Deck. Ann d'Angleterre. Éditions du Seuil, 2024.

 

Als Julia op een ochtend bij haar moeder Ann langsgaat, treft ze haar aan in de badkamer—op exact dezelfde plek waar ze haar 28 uur eerder voor het laatst zag. Ann is getroffen door een hersenbloeding, gevallen, en niet in staat geweest zichzelf te redden. En Julia kon dat evenmin.

Er volgen twee verhalen. Het verhaal van Julia die langs allerlei Parijse instituties en artsen gaat om te zien of Ann niet toch weer gerevalideerd kan worden. Het verhaal van Ann, haar leven als een vrouw uit een Noord-Engels arbeidersmilieu voor wie het Frans, Frankrijk en uiteindelijk een Franse man een ontsnapping bood uit het bedompte leven voor een jonge Engelse vrouw in de jaren vijftig en de vroege jaren zestig.

Die twee lijnen wisselen elkaar af: het verhaal van het heden waarin Ann nog maar weinig kan en het heel lastig is voor Julia – ze is enig kind, Ann en haar man zijn al lang geleden gescheiden – om goede hulp te vinden. Beklemmend is de scene waarin ze Julia in haar stoel aantreft, met de yoghurt op haar gezicht, omdat niemand in het ziekenhuis al die tijd naar haar heeft omgekeken. Dit deel is af en toe met boosheid geschreven, boosheid over dit afgebroken medische systeem.

In levensverhaal van Ann figureert Julia zelf in de derde persoon, Julia schrijft over Julia. Op een bepaald moment observeert ze, als ze aan haar moeder bekent dat ze elf chocoladekoekjes Pépito heeft gegeten:

Une narratrice omnisciente précisserait qu'elle les a engloutis sans plaisir, presque contre sa volonté, avec la notion croissante de son impuissance à résister au jovial petit Mexicain à sombrero rouge. 

Dat is een truc om heel even in de ziel van Julia te laten kijken. Het is ook een grapje, want natuurlijk is de schrijfster Julia alwetend, in ieder geval als het gaat over het personage Julia. Ik vind het ook een beetje een lastig te vatten grapje, omdat die alwetende verteller in het hele boek maar een keer voorkomt. 

Heel dichtbij Ann kom je met dit alles niet, maar dat is ook iets wat Julia Deck vermoedelijk heeft willen laten zien. Ann d'Angleterre is het verhaal van een moeder-dochterrelatie waarin de twee elkaar nooit goed begrijpen. Omdat de moeder Engels is, maar haar dochter in het Frans heeft opgevoed – vanwege het betreurenswaardige misverstand dat het 'beter is om één taal goed te leren, dan twee talen onvolledig' – moet altijd minstens een van de twee een vreemde taal spreken.  Julia's moedertaal is niet de taal van haar moeder.

Ik heb nog nooit iets van Julia Deck gelezen, maar uit recensies verneem ik dat Ann d'Angleterre een outlier in haar oeuvre is, omdat het zo dicht op haar eigen leven zit, op de realiteit. Dat ze bekend staat als de schrijver van lichte en toch goede boeken – iets wat je misschien eerder met de Britse dan met de Franse literatuur associeert. En zo staat ze haar moeder, die ze slecht denkt te kennen, toch na.