Michelle van Tongerloo. Komt een land bij de dokter. Nederland door de ogen van een straatarts. De Correspondent, 2025.

 

Michelle van Tongerloo is iemand met vele gaven. Ze werkt niet alleen als huisarts in Rotterdam, maar daarnaast ook nog een paar dagen als straatarts, waarbij ze, bijvoorbeeld in de Pauluskerk, mensen ziet die op straat leven, doorgaans onverzekerd zijn, en hun klachten daarom te lang met zich meeslepen. Om dat jarenlang vol te houden moet je waarschijnlijk over een bijzonder gestel beschikken.

Maar daarnaast blijkt ze ook nog een goede schrijver, die met vlotte pen een indrukwekkend boek heeft geschreven, waarin ze haar eigen ervaringen verbindt met een borende analyse in het zorgstelsel in de stad Rotterdam en in Nederland.

Haar verhaal is er een van samenhang. Ze beschrijft hoe een jaar op Sint Eustatius haar het inzicht gaf dat de Nederlandse zorg wel erg afstandelijk geworden is. Je trekt een witte jas aan als een pantser, en als je die jas uittrekt, ben je niet meer noodzakelijkerwijs betrokken. Op zo'n klein eiland, waar je iedereen voortdurend tegenkomt, kan dat niet. En er zit ook wat in, om patiënten niet alleen maar een pil te geven, maar eens een keer bij ze over de vloer te komen en te zien dat ze misschien wel meer geholpen zijn bij een flinke opknapbeurt van hun huis, of hulp voor de partner voor wie de zorg hun hele leven domineert.

Het meetbaar maken van medische prestaties betekent dat je vooral aandacht krijgt voor de eenvoudige klachten, die immers gemakkelijker tot succes leiden. Het betekent dat je een heel duur systeem optuigt waarvan veel te veel geld niet in de directe zorg terecht komt. Het betekent dat de menselijke maat uit het oog verliest.

Dus zoals je de patiënt als het ware holistisch moet benaderen, volgens Van Tongerloo, zo geldt dat ook voor de samenleving. Een groot deel van de diagnose ligt wat haar patiënten betreft misschien wel bij onze samenleving: het feit dat er meer daklozen bij zijn gekomen, het feit dat we minder naar die mensen zijn gaan omzien, dat we ze zelfs als uitschot zien, geheel buiten de maatschappij. Van Tongerloo bespreekt meerdere voorbeelden van hoe haar patiënten van allerlei klachten herstelden doordat ze haar geld gaf – haar eigen geld of dat van goede gevers.

Je zou willen dat Van Tongerloos stem van no-nonsense medemenselijkheid wat beter doorklonk in onze samenleving. Dat al het geschreeuw en gepats en het alles zoveel beter weten eens ophield, dat er meer mensen de handen uit de mouwen staken. Dat je zelf wat meer de handen uit de mouwen stak. Maar je kunt in ieder geval om te beginnen dit boek lezen.