Masha Gessen. Surviving Autocracy. Granta, 2020

-

 




Er is een alternatieve werkelijkheid waarin Masha Gessen's Surviving Autocracy uit 2020 inmiddels verouderd was: waarom je nog druk maken om het eerste bewind van Trump? Dat was een werkelijkheid waarin na alle schade die Trump aan zo ongeveer had iedereen had aangericht, hij niet nog een keer gekozen zou worden. 

En in die werkelijkheid leven we niet.

Gessen is een van de scherpste publieke intellectuelen van dit moment – iemand die de dingen haarscherp ziet en even scherp opschrijft. Hun beschrijving van wat er mis ging tijdens Trump-I is dan ook nog steeds relevant. Het leest af en toe als 'dat mensen zich daar toen druk om maakten! Moet je nu zien!' Maar in feite raakte Gessen toen ook al de kern.

Die ligt voor hen onder andere bij de journalistiek, of in ieder geval wijdt hen daar de scherpste passages aan. Onvergetelijk vind ik het stuk over de persconferenties van Sarah Huckabee Sanders als woordvoerder van Trump – de totale minachting die zij uitstraalde voor de pers, onder andere door alleen maar volkomen monotoon te praten, door op geen enkele manier de waarheid te willen zeggen. Op het eerste gezicht grappig en op het tweede angstaanjagend is de beschrijving van één persconferentie – ik geloof niet dat ik dat indertijd heb meegekregen – waarin Sanders begint met op te sommen waar zij allemaal dankbaar voor is (voor God en het leven en zo) en dan de aanwezige journalisten dwingt om dat ook te doen voordat ze een vraag stellen, zodat het 'allemaal niet zo zuur is'. Op die manier trivialiseert ze het hele instituut, of op zijn minst de vragen die er komen, want wat is al die detailkritiek waard vergeleken met de enorme dankbaarheid die we moeten voelen?

Inmiddels is Sanders gouverneur van Arkansas. Ik weet niet of er nog wel persconferenties worden gegeven, maar in ieder geval is duidelijk dat serieuze pers sowieso vrijwel wordt geweerd, ten gunste van goedgunstige influencers en TikTokkers. We hebben serieuze, goed kijkende intellectuelen als Gessen meer dan ooit nodig.



Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Safae el Khannoussi. Oroppa. Pluim, 2024.

-
Afbeelding
  Een van de dingen die ze je niet vertellen als ze je leren lezen: dat je er als oudere plezier aan kunt leven omdat je je dan alsnog kunt laten overrompelen door de jeugd. Door de levenslust, de vertellust, de inventiviteit, de kracht van jonge schrijvers. Dat je je als 57-jarige op sleeptouw kunt laten nemen door een 30-jarige schrijver. Door Safae el Khannoussi bijvoorbeeld, met haar roman Oroppa. Het boek is al op veel plaatsen bejubeld, en het trekt je dan ook vanaf de eerste zinnen mee: De zoveelste schreeuw sneed door de kamer. Maar deze was anders. Op het bed lag de doodverklaarde met opengesperde ogen en mond, haar handen verkrampt in de lucht. De doodsreutel steeg op van het lichaam, klanken als rollend puin, een stem op straat vroeg om een aansteker en de stervende vrouw begon te schudden, te schudden alsof ze om een grap lachte. Salomé Abergel, geboren als Salma Abergel, in een voor haar lang vervlogen wereld nu bevolkt door nieuwe gezichten, krijste zichzelf terug de ...
Meer lezen

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen