Tonnus Oosterhoff. Suffisant lecteur. Druksel, 2022

 

Een definitie van experimentele poëzie is: poëzie die je moet ervaren. Je moet er geen verhaaltjes over schrijven, geen boodschap uit proberen te destilleren, het is geen puzzel die je moet oplossen, het is iets dat je over je heen moet laten komen.

In de bibliofiel uitgegeven bundel Suffisant lecteur laat Tonnus Oosterhoff de lezer het kwatrijn ervaren. De bundel staat vol kwatrijnen, meestal meerdere op een pagina. Die kwatrijnen hebben soms met elkaar te maken, en soms niet. Sommige kwatrijnen staan op verschillende pagina's, soms met een kleine wijziging en soms niet.

Ze gaan nergens over, en als ze toch ergens over gaan, dan is het de taal. In de taalkunde bestaat het idee van de intuinzin: als je woord voor woord de zin 'schepen vergaan in een storm zijn zelden verzekerd' leest, voel je bij het woord zijn even een schokje: de zin blijkt heel anders in elkaar te zitten dan je tot dan toe dacht. In Suffisant lecteur staan intuinkwatrijnen, bij iedere regel krijg je een nieuw schokje.

De honden zijn het geblaf
dat de misdaad tegenhield
noch vertraagde na 't bevel
'Kop dicht!' vergeten.

De honden zijn het geblaf! Poëtisch! Dat de misdaad tegenhield! Cliché! Noch! (Noch is in het Nederlands een intuinwoord als je het plaatst tussen de twee woorden die je allebei ontkent. Daarom schrijven veel mensen noch... noch... hoewel sommige schoolboeken dat geloof ik nog altijd afkeuren.) 

Of:

Pa zet de ketel op het vuur
voor thee. Dit betekent, denkt hij,
dat de kinderen zo zullen komen.
Maar, vader, die heb je heel niet.

Iets bijzonders zit in dit geval ook in het woord heel dat regionaal én archaïsch klinkt, want iedereen schrijft in de standaardtaal nu helemaal. De regel laat je sowieso in verwarring achter, maar door dat ene woordje blijft hij ook nog hangen. Ik kan me voorstellen dat dit in een gezin dat Suffisant lecteur gelezen, hopelijk niet het mijne, heeft vaker tegen de vader wordt gezegd. Zoals een taalgevoelig gezin sowieso wel raad zal weten met deze bundel:

Alles binnen is goed,
alles buiten is goed.
Houden zo, je niet uiten.
In geen vreemde taal geen stom woord.