Treed je door te lezen iemands wereld binnen? Wat is iemands wereld eigenlijk? Dat laatste is een belangrijke vraag voor Vonne van der Meer: vandaar dat ze zo'n goede schrijver is van korte verhalen, inkijkjes in steeds weer een andere wereld, en dat ze in haar romans ook graag weer korte verhalen onderbrengt. Op het omslag van Naar Lillehammer (2021) wordt het verbeeld door een druppel op een blad waarin je een bos weerspiegeld ziet.
Celine, de hoofdpersoon van dit boek, is aan het begin van haar leven een heel nieuwe wereld binnengetreden. Ze heeft de laatste banden met haar ex-man verbroken door alles wat hij haar is blijven sturen in een envelop te doen en die te posten. Ze heeft haar baan als personeelsfunctionaris opgezegd zonder dat ze een nieuwe baan heeft. Ze is in een flat gaan wonen. Er is weinig dat haar met haar verleden verbindt: haar moeder is dood, een kind heeft ze nooit gekregen. Ze begint een relatie met een man uit de buurt – een vreemde voor haar, net als alle andere personages in Naar Lillehammer.
Slaapplek
Hoewel ze nauwelijks een eigen wereld heeft, wordt ze ineens toch een heel andere wereld ingetrokken. Een Nigeriaanse vrouw, Gladys, vraagt haar om 'even' op haar kind te passen om daarna dagen lang te verdwijnen, en zich daarna zelf ook in de flat te vestigen. De vrouw blijkt zelf onder valse voorwendselen uit háár wereld getrokken – ze kon werk krijgen in Europa in het hotel, maar ze blijkt met allerlei schulden opgezadeld te zijn en in de gedwongen prostitutie te zijn beland. Ze wil eigenlijk naar nog een andere wereld – Lillehammer, waar haar broer naar het lijkt een succesvol bestaan aan het opbouwen is. Maar hoe komt ze daar?
Heel verschillende werelden, en dus heel verschillende vrouwen? Als ze met elkaar praten blijken er toch ook allerlei overeenkomsten te zijn. Is Celine niet weleens met een man naar bed geweest voor een slaapplek? Nee, natuurlijk niet, zegt en denkt Celine. Tot ze beseft dat ze misschien langer bij haar man is gebleven, langer met hem naar bed is blijven gaan, omdat ze niet goed wist waar ze anders naartoe moest.
Omarmen
Heel fraai wordt die spanning tussen het binnengaan van geheel nieuwe werelden én het ontdekken van overeenkomsten weergegeven in de passages over godsdienst. Gladys gelooft in vodún, de traditionele West-Afrikaanse religie – ze meent dat haar een vloek is opgelegd die ervoor zorgt dat haar of haar naasten iets ergs overkomt als ze tegen haar pooier in opstand komt. Ze denkt ook dat die vloek niet wordt opgeheven door een magiër uit Benin – want dat is een andere regio. Maar als Celine voor haar iemand vindt in Rotterdam die aan Caraïbische voodoo doet, blijkt die wel degelijk de vloek te kunnen opheffen.
Bovendien ontdekt Celine, zelf katholiek, dat voor Gladys, de wereld van vodún en die van het christendom moeiteloos in elkaar kunnen overvloeien:
Gladys droeg af en toe een kruisje – ze had er verschillende, afgezet met steentje passed bij de kleur van haar kleding –, en in haar volle handtas zwierf een bijbeltje. (...) Amulet en kruis, een psalm die troost bood en de angst voor de vloek bestonden naast elkaar.
Ik denk dat dit een kernpassage is om Vonne van der Meers werk, en haar geloofsleven te begrijpen: er bestaan verschillende werkelijkheden, verschillende werelden, maar die zijn helemaal niet per se met elkaar in conflict. Voor zover het christendom een monotheïstische godsdienst is, is dit natuurlijk helemaal geen christelijke gedachte. Het past veel beter bij een polytheïstische kijk op de werkelijkheid – waarin die werkelijkheid nu eenmaal eindeloos veel facetten heeft, met ieder een eigen goddelijke kracht.
Het leven omarmen is al die verschillende werelden naast elkaar omarmen.
Reacties