Kurt Vonnegut. Slaughterhouse-Five. New York: Random House, 1991 (1969).

Vorige week was ik in New York en zag er een musical (The Lion King) en een opera (Die Zauberflö) die allebei geregisseerd waren door dezelfde poppenspeelster (Julie Taymor). Zij maakte in de musical en de opera gebruik van dezelfde techniek: een poppenspeler komt op met een levensgrote, of soms meer dan levensgrote pop. De poppenspeler staat erachter, je ziet dat hij zijn mond beweegt als de pop iets zegt, je ziet hoe hij de pop manipuleert. En toch maakt die pop een levensechte indruk.

In New York kocht ik ook A Man Without A Country van Kurt Vonnegut. Ik raakte er zo door gecharmeerd dat ik meteen ook zijn bekendste boek kocht, Slaughterhouse-Five.

Eerder had ik dat boek niet gelezen, eigenlijk omdat ik om de een of andere reden dacht dat het een flauwe tegenhanger van Catch-22 zou zijn, van Joseph Heller.

Dat is helemaal niet zo: Vonnegut is veel wanhopiger dan Heller. Vonnegut kan echt geen grap maken waarin je niet de bommen op Dresden hoort vallen. Als Amerikaans soldaat, krijgsgevangen genomen door de Duitsers, heeft hij dat bombardement meegemaakt en als een van de weinigen overleefd. Slaughterhouse-Five gaat op een heel ingewikkelde manier over hoe je zoiets nooit meer te boven komt.

Een van Vonneguts technieken lijkt op Julie Taymor: hij zet een soort karikaturale persoon in, Billy Pilgrim. (Ik denk dat die naam een tegenhanger moet zijn van zijn eigen naam: 'Vonnegut' klinkt natuurlijk nogal Duits, maar wat kan er nu Amerikaanser zijn dan 'Pilgrim'?) Door zijn enigszins verwarde ogen zien we het verhaal maar af en toe laat Vonnegut even weten dat hij er ook nog is: dan vertelt hij dat een andere soldaat in Pilgrims omgeving in paniek raakte, en dat hij dat was, hij, de verteller van het verhaal.

Nog zo'n truuk: elke keer als iemand doodgaat in het verhaal, zegt hij erbij 'So it goes'. Dat is alsof je elke keer een belletje laat rinkelen: je wordt weer attent gemaakt op nog een dode. En doden zijn er veel te veel, in dit verhaal en in het werkelijke leven.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.