Daniel Kehlmann. Ruhm. Ein Roman in neun Geschichten. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 2009.

De werkelijkheid bestaat uit verhalen, en verhalen in verhalen. Dat is een onderwerp van een grote stapel boeken sinds Don Quichot, maar Daniel Kehlmann werkt het in deze roman op een moderne manier uit: met euthanasie, en mobiele telefoons en Internet, en allles in negen verhalen, die elkaar voor een deel overlappen, want "man weiss nie, wo eine endet und eine andere beginnt! In Wahrheit fliessen alle ineinander. Nur in Büchern sind sie säuberlich getrennt."

Dat het verschil tussen boeken en de rest van de werkelijkheid is dat in de eerste de verhalen netjes van elkaar worden gescheiden - dat was een nieuwe gedachte voor mij, zoals het Kehlmann wel vaker lukt om nieuwe gedachten uit deze op het eerste gezicht uitgeknepen citroen te persen.

Een van de verhalen gaat over een doodsaaie getrouwde man op een doodsaai bedrijf die een verhouding krijgt. Door de week is hij met zijn minnares, want hij werkt ver van zijn gezin, waarmee hij het weekeinde doorbrengt. Door de mobiele telefoon en de e-mail, merkt hij, kan hij communiceren met anderen zonder dat zij weten waar hij is. Zo kan hij aan twee verhalen tegelijkertijd werken: dat waarin hij zich zorgen maakt of hij wel een goede vader kan zijn, nu hij hoort dat zijn vriendin zwanger is, en dat waarin hij zijn zoontje bekijkt die in het zwembad stiekem met meisjes praat. Iedereen is zo een schrijver van zijn eigen verhalen.

Toch blijkt altijd weer dat dit gegeven, dat de wereld uit verhalen bestaat, nogal abstract is. De gedachte dat het moeilijk is om een verschil te maken tussen feit en fictie heeft waarschijnlijk nog nooit iemand in tranen uit doen barsten. Een boek over dit thema kan daarom maar beter grappig zijn, en slim, en dat is Kehlmann allebei.

Een prachtig verhaal is bijvoorbeeld dat over de acteur die op een bepaald moment besluit zijn kansen te proberen als zijn eigen dubbelganger. Bij zijn eerste optreden heeft hij nog wel wat succes, hoewel hij wel de tip krijgt wat meer naar zijn eigen films te kijken, omdat hij zich nog niet precies gedraagt als hijzelf. Gaandeweg wordt zijn rol overgenomen door een ander, terwijl hij zich gelukkiger lijkt te voelen in zijn rol van dubbelganger.

'Saüberlich getrennt' van de andere verhalen is dit niet. Zo is er een ander verhaal waarin iemand per ongeluk steeds telefoontjes krijgt die eigenlijk voor de acteur bedoeld zijn, is de baas van het telecombedrijf dat verantwoordelijk is voor dat technis mankement de vreemdganger van het hierboven beschreven verhaal en komen YouTube-filmpjes van de acteur voor in sommige andere verhalen. Het maakt Ruhm spannend om te lezen. Niet alles is even geslaagd (een verhaal wordt bijvoorbeeld verteld in de taal van reactieforums op internet, maar die stijl verdraagt zich niet met een heel verhaal) maar alles bij elkaar heeft die Kehlmann het hem toch maar weer mooi gelapt.