Michel Houellebecq. Soumission. Paris: Flammarion, 2015.

Er bestaat geen treuriger beschrijving van Parijse winkelcentra zoals dat aan de Place de Italie dan in het werk van Michel Houellebecq. Ah, Parijs! Oh la la! Nee, in het werk van Houellebecq is het van een verstikkende, neerdrukkende, dodelijke normaliteit: een leven van ergens snel een blikje drinken halen, of een 'prikkelende' onderbroek. Alles is zinloos en treurig en plat.

Door die wereld loopt François rond, een kenner van het werk van de negentiende-eeuwse schrijver Huysmans. Hij is alleen, hij eet 's avonds sushi of thuisbezorgd eten van de Libanees. Af en toe heeft hij een vriendin, onveranderlijk een studente die hem even onveranderlijk na verloop van tijd meedeelt dat ze "iemand is tegengekomen" en dat de relatie daarom voorbij is.

En in die wereld – die zich afspeelt in 2022 – zijn er verkiezingen en bij die verkiezingen wordt de intelligente, betrouwbare kandidaat van de Moslimbroederschap de nieuwe president. Hij biedt het land hoop: hoop op orde, op structuur, op hernieuwde trots op Frankrijk (wanneer Marokko en Algerije toetreden tot de EU, wordt het Frans vanzelf belangrijker). Zoals ook de islam zelf hoop en structuur blijkt te bieden in deze zinloze wereld. Aan het eind van het boek staat François op het punt zich te bekeren.

Veel boeken van Houellebecq zijn indrukwekkend, ik vind hem op afstand de interessantste Franse schrijver van dit moment. Dit boek hoort daar zeker bij: het zet drie nieuwe stappen in het inmiddels o zo sleetse zogenoemde 'islamdebat' dat tot nu toe vooral bestaat uit 'islamcritici' die tekeergaan over hoe vreselijk dat geloof is tegenover de mensen die vinden dat we toch vooral 'respect' moeten hebben voor de mensen uit vreemde culturen. Nog nooit heeft iemand zo overtuigend laten zien dat de islam juist ook voor West-Europeanen ineens heel aantrekkelijk kan worden, althans als ze bereid zijn om er bijvoorbeeld de aantrekkelijkheid van te zien dat de vrouw zich onderwerpt aan de man, zoals de man aan Allah.

Soumission is niet eens in alle opzichten zo'n geslaagd boek. Soms onderbreken de exposés over de politiek van de nieuwe regering het betoog wel heel erg – zelfs waar het niet over de islam gaat (de niewe regering wil een tussenweg tussen kapitalisme en socialisme, ja, nou en?) Bovendien is de plaatsing in zelfs de nabije toekomst een beetje wereldvreemd: je wordt geacht te geloven dat het een teken van de enorme moderniteit is van de nieuwe islamitische rector van de Sorbonne-universiteit dat hij drie faxen heeft. Faxen!

Maar die rafelranden horen juist ook bij het boek; ze geven er de persoonlijke touch aan. Het boek is natuurlijk geen geloofwaardige toekomstroman, het is een reflectie, een lang essay aan de hand van een verhaal: je wordt er niet zozeer binnengeleid in de wereld van ene François als wel in die van die rare, smoezelige, maar razendscherpzinnige Houellebecq.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.