Zadie Smith. White teeth Hamish Hamilton, 2000.

Ik zou misschien kunnen betreuren dat ik de afgelopen zestien jaar nodeloos zonder dit boek heb doorgebracht en dat ik mezelf daardoor veel plezier heb ontnomen. White teeth is een klassiek soort roman, van een type waar ik van houd: veel karakters met allemaal hun eigen gelijk, wiens leven elkaar gedurende de roman op verschillende manieren raken. Een boek dat grappig is en tegelijkertijd wat biedt om over na te denken.

Gedane zaken nemen geen keer. Ik heb dan nu pas kennis genomen van Archie Jones en Samad Iqbal, van hun onderlinge vriendschap, van hun vrouwen, hun kinderen en nog een paar andere familieleden. Ik heb nu pas het fraaie vlechtwerk gezien waarmee het Londen van zo'n beetje het laatste kwart van de vorige eeuw wordt vormgegeven. 

Maar dat heeft natuurlijk ook allerlei voordelen. Ik heb bijvoorbeeld ineens een hele stapel boeken die Smith na haar debuut geschreven heeft in het vooruitzicht. En vooral: het boek biedt, recht vanuit het prille begin van deze eeuw, van vóór 9/11 en alles wat erop volgde, een interessante blik op de problemen waar we – waar Engeland, maar ook wij – nu inzitten.

Dat komt in de eerste plaats natuurlijk door sommige verhaallijnen. Het geworstel met identiteit van de migrant en vooral van de tweede generatie, dat fraai wordt geïllustreerd in de eeneiïge tweeling Millat en Magid, waarvan de eerste zich aansluit bij een radicaal (zij het enigszins knullig) islamistisch clubje en de ander juist de zegeningen van de westerse wetenschap omarmt. Of ook de vreselijke onhandige mengeling van goedwillendheid en arrogantie waarmee het middenklassegezin Chalfen degenen die het minder hebben tegemoet treedt.

Het komt óók door wie er niet in dit boek voorkomt. Ik geloof niet dat er ook maar één personage in dit boek voorkomt die nu voor de Brexit zou hebben gestemd. Het boek beschrijft nu juist precies de alliantie tussen de middenklasse en de migranten waardoor veel Brexit-stemmers zich buitengesloten lijken te voelen. En het lijkt die mensen ook niet te zien. (Er is natuurlijk de roodharige, door en door Engelse Archie, maar die is uiteindelijk natuurlijk toch met een Jamaicaanse getrouwd en heeft een Bengali als beste vriend.)

En het laat op een zelfde manier eigenlijk ook zien wat een explosieve lading internet aan de mix heeft toegevoegd. Uitvoerig en hilarisch wordt beschreven hoe aan het begin van de jaren negentig zowel de islamisten als de dieractivisten met papieren foldertjes aan het hannesen zijn om hun boodschap uit te dragen en elkaar te overtuigen. Ach god, ja, die foldertjes. 

Had met name de jongeren in dit boek Facebook gegeven, en er was heel wat meer geschreeuw geweest.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.