Gustave Flaubert. L'Éducation sentimentale. 1869.

Wat een wonderlijk verschijnsel is dat toch, dat je bij sommige boeken alles 'voor je ziet'. Ik herinner het me van de eerste keer dat ik  L'Éducation sentimentale las, lang, lang geleden, en het gebeurde me nu weer: allerlei dingen die ik nog nooit had gezien, die zag ik nu: een bootreis, een wild feest, een revolutie, een wandeling van twee gelieven door het platteland. En dat alles ergens in de eerste helft van de negentiende eeuw, in Frankrijk.

Ik geloof ook dat er weinig boeken zijn waar dat effect zo sterk optreedt, en waarvan het effect misschien wel zo drijft op dat 'voor je zien' van al die details. Ik las het boek nu in ieder geval heel erg als een opeenvolging van allerlei scenes, ieder voor zich even kleurrijk en mooi om te zien.

Het boek heeft natuurlijk ook niet zo'n heel duidelijke lijn. Het gaat over Frédéric die aan het begin van het boek verliefd wordt op Madame Arnoux, een getrouwde vrouw dus, en die vervolgens, omdat hij haar niet krijgen kan, fladdert tussen allerlei heel verschillende vrouwen, terwijl hij af en toe ook nog wat zeer halfhartige pogingen doet om maatschappelijk hogerop te komen – ook van die pogingen komt dus weinig terecht, net zo min als van zijn liefdesleven. Het boek gaat, met andere woorden, over iemand die het allemaal ook niet zo goed weet en in die zin niet alleen een antiheld is, maar ook het verhaal niet voortstuwt.

Maar dat maakt dus echt niks uit. Zodra het schip op bladzijde 1 vertrokken is (dat gebeurt echt!) word je meegevoerd door een eindeloze tocht. En je wordt dus op de een of andere manier getriggerd om je allerlei dingen voor te stellen die je nog nooit hebt gezien, het leven van een niet al te arme Fransman uit de provincie die zijn weg probeert te vinden in het woelige Parijs van de jaren 30 en 40 van de 19e eeuw.