Iduna Paalman. De grom uit de hond halen. Querido, 2019.

-

 Vorige week las ik Nederland in stukken van Maarten van der Graaff en nu – toevallig of niet – De grom uit de hond halen van Iduna Paalman. Nóg een jonge dichter over het aangeharkte Nederland. Maar dan wel een dichter bij wie het veel meer broeit dan bij Van der Graaff – zowel van sensualiteit als van geweld. En tegelijkertijd een dichter die meer zingt: er zijn tal van regels van Paalman die ik nu al bijna uit mijn hoofd ken. 

Belangrijk is, geloof ik, dat de dichteres uit Rolde komt. Een van de gedichten gaat expliciet over het Van den Muijzenbergpad ('De vioolles was aan de rand van de enige stad, ernaartoe / het Van den Muijzenbergpad langs traag Deurzerdiep'). Rolde is een van de vele plaatsen in Nederland dat lijkt op heel veel andere plaatsen in Nederland. Nederland is een saai land, maar Paalman weet de poëzie eruit te halen.

Dit gedicht is niet per se het allerbeste uit de bundel, maar wel representatief, met die angstaanjagend almaar herhaalde verzekering dat 'alles' fantastisch is, terwijl ondertussen de kappersinstrumenten als wapenen worden beschreven.

Alles is fantastisch zegt de kapster

Alles is fantastisch zegt de kapster
op mijn gezicht ligt het braak, de schaar
de gebaande paden afgeslagen
de tondeuse zoemt als een optrekkende
legertank, heeft mij in hete rook
laten staan, alles is fantastisch, alles
is fantastisch zegt de kapster.

Ze heeft net in mijn oor geknipt
en oren mogen dan wel een zeer
moeilijk te stelpen lichaamsdeel zijn
geweldloze communicatie (mijn moeder
heeft er een boek over) is in een kappersmantel
uitgevonden

de schaar nog geladen op mijn schouder
staakt-het-vuren ter hoogte van mijn halsslagader
een glimlach recht naar voren, witte vlag,
alles is fantastisch, alles is fantastisch
zegt de kapster.

Het fascinerendst is hier de mededeling tussen haakjes. Eigenlijk draagt die zo'n beetje het hele gedicht. Zonder die mededeling zou het allemaal misschien net over de rand zijn geweest: ja, het is als je erover nadenkt best eng bij de kapper, zo'n mens kan je van alles aandoen. En dan ook nog kwebbelen dat 'alles' fantastisch is, als in een goedkope horrorfilm. Maar door die mededeling tussen haakjes wordt de stem van dit gedicht ineens een persoon, met gedachten die heen en weer flitsen. Door die mededeling tussen haakjes wordt alles ineens echt een beetje griezelig. 

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Jan Oegema, Keizersdrama. Lucebert opnieuw, 2024

-
Afbeelding
  Als ik eerlijk ben, kon ik de dreun in februari 2018 niet goed navoelen. Ik kende  Lucebertkenners, en ik kon zien hoe ontdaan ze waren door het nieuws dat de dichter tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland fascistische en antisemitische taal had uitgeslagen in brieven aan een Amsterdams meisje. Maar waarom ze zo ontdaan waren, dat kon ik toch niet goed navoelen. Jan Oegema was een van de ontdanen. Niet een die ik ken, maar iemand die duidelijk in diezelfde kring zat. Iemand voor wie Lucebert niet alleen een groots dichter was maar kennelijk ook iemand aan wie je grootse morele kwaliteiten moest toeschrijven, een ziener, ook in politicis.   Hij heeft nu van de dreun iets heel opmerkelijks gemaakt: een studie van Lucebert, zijn zoveelste studie van het oeuvre van de dichter, maar nu een met nieuwe ogen. De ogen die de antisemitische woorden ook hebben gezien. Oegema laat zien hoe precies die onthulling het voor hem mogelijk maakt om met name het late werk van de dich...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen