Chiara Valerio. La matematica è politica. Einaudi, 2020.

 

Boeken over wiskunde zijn in Italië veel populairder dan pakweg in Nederland: waar je in dat laatste land hooguit een stuk of twee boeken over wiskunde voor een algemeen publiek verschijnen, lijkt mij dat er in Italië misschien wel iedere maand iets nieuws op de markt komt.

Daar zit ook af en toe iets bij dat je wiskundekitsch zou kunnen noemen: boeken die vooral zwijmelen over hoe geweldig de wiskunde is, hoe mooi. Daar hoort La matematica è politica van Chiara Valerio – die al eerder bijdroeg aan de Italiaanse wiskundeberg – helaas bij.

Het boek wil laten zien hoe de wiskunde eigenlijk politiek is, en dan niet zomaar willekeurig welke politiek, nee de wiskunde is democratie. Beide zijn systemen van regels die de deelnemers de hele tijd kunnen veranderen terwijl ze tegelijkertijd een kader scheppen om in te denken. Wie zich traint in wiskundig denken leert goed na te denken over de betrekkelijkheid én de absoluutheid van de waarheid, hoe alles uiteindelijk het resultaat is van onderhandelingen. 

Tja. Ik zou dan wel een bewijs willen zien dat wiskundigen inderdaad grotere democraten zijn dan laten we zeggen koorddansers of koorzangers. En hoe dan ook zijn er allerlei kwalitatieve verschillen tussen de wiskunde en de politiek. Het eerste is, in ieder geval als ik Valerio goed begrijp, volgens haar een manier van denken – maar dat geldt toch niet voor de democratie, waarvan bovendien ook de grootste verdedigers altijd hebben toegeven dat ze niet zozeeer perfect is als wel het minst erge van de systemen die er zijn.

Nee, je schiet er niets mee op, met zo'n argumentatie. Jammer, want haar vorige boek over wiskunde (Storia umana della matematica), waarin ze laat zien hoe wiskundige uitvindingen altijd vervlochten zijn met de levens van wiskundigen vond ik wel aardig. Hier schiet ze, vast in haar enthousiasme, door: ja, de wiskunde is mooi en prachtig, en op een bepaalde manier ook menselijk – maar politiek is ze niet.