Khalid Mourigh. De gast uit het Rifgebergte. Cossee, 2021

-

 

Mannen als de opa van Khalid Mourigh heetten ooit gastarbeiders. Een gast komt tijdelijk langs, is misschien van harte welkom en misschien ook niet, maar hoe dan ook: als de gast eenmaal weg is, keert alles weer terug naar het oude. Dat het zo niet was, dat die gasten hier gewoon zijn gebleven, en dat ze Nederland in de afgelopen decennia mede bepaald hebben, dat weten we wel.Wat Mourighs boek De gast in het Rifgebergte laat zien dat het zelfs nog verder gaat: die zogenaamde gasten brachten de wereld binnen in Nederland.

In zijn boek tekende Mourigh de verhalen op die zijn grootvader vertelde. Aan het eind van het leven van de opa, heeft Mourigh, die wetenschapper is, die verhalen opgenomen. Geruime tijd later is hij die opnamen gaan uitschrijven en vertalen in het Nederlands, om ze uiteindelijk ook nog uit te werken tot schrijftaal. Het levert het soort verhalen op zoals ze over de hele wereld in de mondelinge overlevering worden verteld (laten we zeggen, als jonge man wordt opa samen met zijn maten een keer opgevat en moet dan gratis voor de politie werken) waarvan afdruipt dat ze net een beetje te sterk zijn om zo echt gebeurd te zijn, zonder dat je precies weet wanneer ze nu eigenlijk de grens van het realisme oversteken. Het is een vorm van magisch realisme die heel lokaal is en tegelijkertijd internationaal klinkt.

Hoewel ongeveer de helft van het boek in Noord-Afrika speelt, in de jaren voordat opa Ali uiteindelijk in België en Nederland terecht komt, maakt Mourigh het verhaal van zijn opa een onderdeel van het verhaal van Nederland, van de geschiedenis van Nederland. Juist ook dat deel uit Marokko waarover zo weinig wordt geschreven: ik heb in ieder geval nog nooit iets anders gelezen dan sociologische beschouwingen over de mensen die hierheen kwamen, toen ze nog ver weg waren en hier niet te gast.

Je beseft voortdurend terwijl je alle spannende verhalen van Ali leest: zo zijn er natuurlijk nog heel veel verhalen te vertellen, de geschiedenis van Nederland is veel rijker dan wat er meestal wordt verteld. We zijn een gast in de grote wereld die bestaat uit heel veel kleine wereld ver weg.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Safae el Khannoussi. Oroppa. Pluim, 2024.

-
Afbeelding
  Een van de dingen die ze je niet vertellen als ze je leren lezen: dat je er als oudere plezier aan kunt leven omdat je je dan alsnog kunt laten overrompelen door de jeugd. Door de levenslust, de vertellust, de inventiviteit, de kracht van jonge schrijvers. Dat je je als 57-jarige op sleeptouw kunt laten nemen door een 30-jarige schrijver. Door Safae el Khannoussi bijvoorbeeld, met haar roman Oroppa. Het boek is al op veel plaatsen bejubeld, en het trekt je dan ook vanaf de eerste zinnen mee: De zoveelste schreeuw sneed door de kamer. Maar deze was anders. Op het bed lag de doodverklaarde met opengesperde ogen en mond, haar handen verkrampt in de lucht. De doodsreutel steeg op van het lichaam, klanken als rollend puin, een stem op straat vroeg om een aansteker en de stervende vrouw begon te schudden, te schudden alsof ze om een grap lachte. Salomé Abergel, geboren als Salma Abergel, in een voor haar lang vervlogen wereld nu bevolkt door nieuwe gezichten, krijste zichzelf terug de ...
Meer lezen

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen