Khalid Mourigh. De gast uit het Rifgebergte. Cossee, 2021

 

Mannen als de opa van Khalid Mourigh heetten ooit gastarbeiders. Een gast komt tijdelijk langs, is misschien van harte welkom en misschien ook niet, maar hoe dan ook: als de gast eenmaal weg is, keert alles weer terug naar het oude. Dat het zo niet was, dat die gasten hier gewoon zijn gebleven, en dat ze Nederland in de afgelopen decennia mede bepaald hebben, dat weten we wel.Wat Mourighs boek De gast in het Rifgebergte laat zien dat het zelfs nog verder gaat: die zogenaamde gasten brachten de wereld binnen in Nederland.

In zijn boek tekende Mourigh de verhalen op die zijn grootvader vertelde. Aan het eind van het leven van de opa, heeft Mourigh, die wetenschapper is, die verhalen opgenomen. Geruime tijd later is hij die opnamen gaan uitschrijven en vertalen in het Nederlands, om ze uiteindelijk ook nog uit te werken tot schrijftaal. Het levert het soort verhalen op zoals ze over de hele wereld in de mondelinge overlevering worden verteld (laten we zeggen, als jonge man wordt opa samen met zijn maten een keer opgevat en moet dan gratis voor de politie werken) waarvan afdruipt dat ze net een beetje te sterk zijn om zo echt gebeurd te zijn, zonder dat je precies weet wanneer ze nu eigenlijk de grens van het realisme oversteken. Het is een vorm van magisch realisme die heel lokaal is en tegelijkertijd internationaal klinkt.

Hoewel ongeveer de helft van het boek in Noord-Afrika speelt, in de jaren voordat opa Ali uiteindelijk in België en Nederland terecht komt, maakt Mourigh het verhaal van zijn opa een onderdeel van het verhaal van Nederland, van de geschiedenis van Nederland. Juist ook dat deel uit Marokko waarover zo weinig wordt geschreven: ik heb in ieder geval nog nooit iets anders gelezen dan sociologische beschouwingen over de mensen die hierheen kwamen, toen ze nog ver weg waren en hier niet te gast.

Je beseft voortdurend terwijl je alle spannende verhalen van Ali leest: zo zijn er natuurlijk nog heel veel verhalen te vertellen, de geschiedenis van Nederland is veel rijker dan wat er meestal wordt verteld. We zijn een gast in de grote wereld die bestaat uit heel veel kleine wereld ver weg.