Arnon Grunberg, Zevenpoot, 2024

 Zevenpoot is het grappigste boek dat ik in jaren gelezen heb: een boek voor volwassenen met volwassen thema's (asielcentra, witte privileges, pedojagers, ze komen allemaal voorbij) van een gelauwerd literair auteur, maar met de onbekommerdheid van een kinderboek – en dan ook nog eens geïllustreerd door Thé Tjong-King. 

Het is het verhaal van meneer en mevrouw Knoblauch van wie het zoontje onooglijk klein is én acht benen heeft, tot een progressief kunstenaarscollectief hem komt lenen om hem tentoon te stellen in het Stedelijk Museum onder de titel 'Wit privilege met zeven benen'. Omdat het kunstenaarscollectief nu eenmaal wat ruwe omgangsvormen heeft bij het streven naar kunst, breken ze per ongeluk een van de benen af, en daarna wordt het jongetje Zevenpoot genoemd. De overheid komt er op een bepaald moment achter dat het jongetje in het hotel bivakkeert – zijn ouders mogen er niet bij zijn en slapen samen in een tent of, later, bij een dame die hen als knechten gebruikt– en maakt zich zorgen of hij er wel illegaal is. Zo komt hij terecht in Ter Apel. Daar dreigt hij het land te worden uitgezet omdat men ontdekt dat hij uit een veilig land komt – Nederland en vervolgens ontvoert door een medewerkster van het asielzoekerscentrum. Ondertussen hebben zijn ouders hun bivak opgezet bij de ingang voor zevenpotigen in Ter Apel. Daar worden ze echter ontdekt en een kopje kleiner gemaakt door de voornoemde pedojager, tevens oprichter van de partij Delfzijl pedovrij, die meent dat het krijgen van een zevenpotig kind is voorbehouden aan pedo's.

Dit jaar is het Kafka-jaar – de grote schrijver die misschien wel meer dan wie ook de literatuur van de afgelopen eeuw heeft beïnvloed – overleed 100 jaar geleden. Zevenpoot is onder veel meer een ode aan Kafka – de eeuwige en anonieme procedure, de mens die een insekt is, het eindeloze wachten van de ouders voor een poort. Kafka was ook zo'n humorist als Grunberg, iemand die het leven nam en het tot in het absurde opvoerde. Net als Kafka's werk toont Zevenpoot de absurditeit van het moderne leven zonder dat er een oordeel over wordt uitgesproken en zonder dat je als lezer om een oordeel wordt gevraagd. Oordelen over een absurditeit is trouwens ook niet gemakkelijk.

Maar het lachen zit wat mij betreft meer nog dan in de verwikkelingen in de stijl en de zinnetjes. Behalve de 100-jarige sterfdag van Kafka viert Grunberg ook zijn eigen 30-jarige schrijverschap, en in dit boek van een vijftiger is alle vitaliteit van zijn vroege werk weer terug. "Wij boycotten", zeggen de kunstenaars. "Als u wilt weten wie wij allemaal boycotten, moet u maar naar onze podcast luisteren." En de pedojager concludeert na een tirade tegen de pedo's en de 'tengels' waarmee ze van kinderen af moeten blijven 'Wie wil liefhebben, doet dat zonder tengels'. Later komt de pedo in gesprek met iemand die voor zijn werk 'vreemdelingen vervoert', naar het asielzoekerscentrum. De heren geraken in gesprek over de hoge heren: "Graaien, graaien, graaien, dat is wat ze doen. En wij maar onze honden uitlaten."