Douglas A. Vakoch & Jeffrey Punske (eds.) Xenolinguistics. Towards a Science of Extraterrestrial Language. Routledge, 2024.

-

 


De xenolinguïstiek is een wetenschap die niet bestaat: de wetenschap van buitenaardse taal, volgens de ondertitel van het boek dat eraan gewijd is. Maar er is geen enkele buitenaardse taal bekend, en aldus heeft dit vakgebied geen enkele empirische grondslag. Niets van wat de geolinguïsten beweren kunnen we op de een of andere wijze toetsen. 

De xenolinguïsten kunnen aldus alleen speculeren, en dat is wat er ook gebeurt in Xenolinguistics, overigens door zeer vooraanstaande taalkundigen die zich in de regel niet als xenolinguïsten zullen profileren. Zij weten van alles over pakweg dierencommunicatie of mensentaal en gebruiken deze bundel om uiteen te zetten wat we daar in algemene zin over weten.

Daar is niets tegen. De kans dat we de komende jaren een buitenaardse intelligentie tegenkomen lijkt niet zo groot, maar als het wel gebeurt, kunnen we natuurlijk maar beter voorbereid zijn. Maar tot die tijd is de xenolinguïstiek ook een aardige denkoefening: als we de taalwetenschap eens proberen te bekijken met een blik van buiten, wat blijft er dan over?

Het interessantste hoofdstuk is ook meteen het eerste, na de inleiding. De zoöloog Arik Kershenbaum zet er uiteen wat we weten over dierencommunicatie. Als we aannemen dat aliens ook biologische wezens zijn, wat kunnen we daar dan van leren? Communicatie met geluid biedt ons op aarde wel veel voordelen, maar aangenomen dat de natuurwetten elders niet anders zijn, geldt dit mogelijk voor het hele heelal. Geluidsgolven dragen verder dan geursporen en ze hebben als voordeel boven het visuele dat de positie van de luisteraar er niet toe doet (je hoort ook wat er achter je gebeurt) en trouwens dat van de geluidsbron ook veel minder (je hoort ook wat iemand zegt met haar rug naar je toe). Het visuele domein kan veel rijke informatie overdragen en wordt daarom op aarde door veel soorten ook als (ondersteunende) communicatie gebruikt, maar heel waarschijnlijk is dus dat aliens met geluid zullen praten.

Kijk, zo had ik er nog nooit over nagedacht. Het is een feit dat ook mensen een voorkeur hebben voor gesproken taal. Gebarentalen zijn weliswaar complete talen, waarmee gebaarders net zoveel kunnen doen als sprekers met hun talen. Maar ze worden eigenlijk alleen gebruikt door groepen waarvan een redelijk percentage doof is. 

Ik heb me vaak afgevraagd waarom dat zo is. Dankzij de aliens weet ik het nu.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Jan Oegema, Keizersdrama. Lucebert opnieuw, 2024

-
Afbeelding
  Als ik eerlijk ben, kon ik de dreun in februari 2018 niet goed navoelen. Ik kende  Lucebertkenners, en ik kon zien hoe ontdaan ze waren door het nieuws dat de dichter tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland fascistische en antisemitische taal had uitgeslagen in brieven aan een Amsterdams meisje. Maar waarom ze zo ontdaan waren, dat kon ik toch niet goed navoelen. Jan Oegema was een van de ontdanen. Niet een die ik ken, maar iemand die duidelijk in diezelfde kring zat. Iemand voor wie Lucebert niet alleen een groots dichter was maar kennelijk ook iemand aan wie je grootse morele kwaliteiten moest toeschrijven, een ziener, ook in politicis.   Hij heeft nu van de dreun iets heel opmerkelijks gemaakt: een studie van Lucebert, zijn zoveelste studie van het oeuvre van de dichter, maar nu een met nieuwe ogen. De ogen die de antisemitische woorden ook hebben gezien. Oegema laat zien hoe precies die onthulling het voor hem mogelijk maakt om met name het late werk van de dich...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen