Eva Meijer. Variaties op aanwezigheid. HetMoet, 2025.

-

 





Variaties op aanwezigheid van Eva Meijer is een fijne bundel om over te schrijven, maar het is niet zo'n fijne bundel om te lezen, in ieder geval niet voor mij. 

Het gaat over long covid, en daar begint voor mij het probleem al: dat het een bundel is die ergens over gaat, over iets actueels. Het is daarmee een soort gelegenheidspoëzie, waarbij dan weliswaar de dichter zelf de gelegenheid heeft gemaakt. Zij heeft zichzelf duidelijk de opdracht gesteld om een bundel over deze ziekte te schrijven. Maar dat is een akelig precies en afgebakend thema, en ik weet niet wat ik daarmee aanmoet. 

Ik grijp niet naar een dichtbundel omdat ik iets wil lezen over long covid, zoals ik er ook niet naar grijp omdat ik iets wil leven over sportverdwazing, of over de verkeersproblematiek. Ik grijp naar een bundel omdat ik taal wil, nieuwe taal.

Variaties op aanwezigheid biedt die taal niet. Het gaat in deze bundel niet om de individuele regel, of over het individuele gedicht, maar om de constructie van de bundel als geheel. Die bestaat uit meer dan 45 variaties (aan het eind wordt de telling een beetje onzeker), die bijna allemaal beginnen met de regels:

Ik zit op de bank en
Ik zit op de bank en ik kijk uit het raam

Ja, want als je long covid hebt, zit je heel veel op de bank en kijk je heel veel uit het raam. Hier wordt met andere woorden gepoogd de tekst te modelleren naar de werkelijkheid:  is die laatste saai en repetitief en uitzichtloos, dan maken we de tekst zo.

Er zijn ook variaties waarin sommige of zelfs alle letters vervangen zijn door x'en:

Xx xxx xx xx xxxx xx
Xx xxx xx xx xxxx xx xx xxxx xxx xxx xxxx

Want als je long covid hebt, wordt af en toe alles helemaal verneveld. Dit is waarom het fijn is om over Variaties te schrijven: je kunt al dit soort technieken aanwijzen, eindeloos.

Ik weet niet precies wat de dichter met deze trucs wil bereiken. Ik word er niet veel wijzer van: verstandelijk weet ik al dat long covid betekent dat je nauwelijks de bank af komt en dat je nevels krijgt in je hoofd. Als ik dat niet zou hebben geweten, zou het me ook in deze tekst zijn ontgaan. En gevoelsmatig doen dit soort imitaties op papier van die werkelijkheid me niet veel. 

Ik kan hooguit denken 'wat knap bedacht', maar eerlijk gezegd ook dat alleen met enige goede wil, want zo knap bedacht vind ik het allemaal ook niet.

Af en toe wordt een en ander onderbroken door korte inkijkjes in het leven van Meijer, bijvoorbeeld dat er een zekere M. is die kennelijk voor haar zorgt, en door mini-essaytjes, bijvoorbeeld over dat sommige dieren óók gevangen zijn door de mens, maar die hebben niet eens een bank of een tv. 

Je kunt zeggen dat het heel knap is dat iemand met deze ziekte toch nog een dichtbundel heeft geschreven, en daar heb je dan geen ongelijk in. Maar voor mij had Eva Meijer het niet hoeven doen.

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Safae el Khannoussi. Oroppa. Pluim, 2024.

-
Afbeelding
  Een van de dingen die ze je niet vertellen als ze je leren lezen: dat je er als oudere plezier aan kunt leven omdat je je dan alsnog kunt laten overrompelen door de jeugd. Door de levenslust, de vertellust, de inventiviteit, de kracht van jonge schrijvers. Dat je je als 57-jarige op sleeptouw kunt laten nemen door een 30-jarige schrijver. Door Safae el Khannoussi bijvoorbeeld, met haar roman Oroppa. Het boek is al op veel plaatsen bejubeld, en het trekt je dan ook vanaf de eerste zinnen mee: De zoveelste schreeuw sneed door de kamer. Maar deze was anders. Op het bed lag de doodverklaarde met opengesperde ogen en mond, haar handen verkrampt in de lucht. De doodsreutel steeg op van het lichaam, klanken als rollend puin, een stem op straat vroeg om een aansteker en de stervende vrouw begon te schudden, te schudden alsof ze om een grap lachte. Salomé Abergel, geboren als Salma Abergel, in een voor haar lang vervlogen wereld nu bevolkt door nieuwe gezichten, krijste zichzelf terug de ...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen