Virginia Woolf. A Room of One's Own. Penguin, 1991 (1929)

-

 


A Room of One's Own verscheen bijna een eeuw geleden, in 1929. Het is een essay over allerlei aspecten van het thema 'vrouw en fictie' dat de lezer in 2025 met nostalgie vervult. 

Het is een boek dat alle aspecten van het onderwerp aan de orde laat komen zonder dat je voelt dat de schrijver een lijstje afwerkt: waarom zijn er zo weinig prominente vrouwen in de literatuurgeschiedenis? Hoe deden de belangrijke vrouwen, met name de Engelse romanschrijfsters Emily en Charlotte Brontë, Jane Austen, en George Elliot, het dan wel?  Hoe wordt de vrouw in fictie uitgebeeld? Hoe vrouwelijk zou de ideale vrouwelijke schrijver zijn?

Woolf geeft de antwoorden van iemand die zelf in het vak zit, die zelf schrijver is: nuchter. Wat er nodig is om schrijver te worden, had de vrouw heel lang niet: de 'eigen kamer', een plek om zich terug te trekken en te concentreren. Sterker nog, waar de mannelijke schrijver al tijdens het werken geplaagd wordt door het besef dat de wereld echt niet op zijn werk zit te wachten, daar is de vrouw het schrijverschap actief tegengemaakt. Terwijl mannen schreven over al die vrouwen die voor hen belangrijk waren, schreven die vrouwen niet, laat staan over de mannen die voor hen belangrijk waren.

En dan, doordat dit schrijverschap zo bevochten moest worden, kon het nooit zo onthecht zijn als het beste mannelijke schrijverschap. De vrouw was zich altijd hyperbewust van haar positie. In al haar belezenheid haalt Woolf passages van Charlotte Brontë aan waarin je dat volgens haar kunt zien, passages die het werk minder goed maken dan het had kunnen zijn. De beste schrijver is geen man of een vrouw, maar een stem. Lange tijd lukte het mannen beter om zo'n stem te zijn dan vrouwen.

Maar Woolf lukte het duidelijk ook. Haar essay is weliswaar niet helemaal fictie, al heeft ze het wel ingebed in een verhaal, maar het is wel superieur proza. Zo superieur dat het melancholiek stemt. De literatuur in Engeland van honderd jaar geleden! De heldere zinsbouw, de rijke woordkeus, de superieure ironie:

I thought of that old gentleman, who is dead now, but was a bishop, I think, who declared that it was impossible for any woman, past, present, or to come, to have the genius of Shakespeare. He wrote to the papers about it. He also told a lady who applied to him for information that cats do not as a matter of fact go to heaven, though they have, he added, souls of a sort. How much thinking those old gentlemen used to save one! How the borders of ignorance shrank back at their approach! Cats do not go to heaven. Women cannot write the plays of Shakespeare.

En hoe gemakkelijk kon ze geen elementaire belezenheid veronderstellen om die ironie bot te kunnen vieren:

Certainly, if we consider it, Cleopatra must have had a way with her; Lady Macbeth, one would suppose, had a will of her own; Rosalind, one might conclude, was an attractive girl.

Dat is allemaal voorbij, vrouwen of mannen schrijven niet meer zo, helaas. De tijd is gekomen dat vrouwelijke schrijvers gaandeweg eindelijk hun eigen kamer hebben kunnen krijgen, en nu is er minder waardering voor de boeken die ze daar schrijven. Woolf dacht nog dat boeken lezen en schrijven een van de hoogste dingen was die de mens kon bereiken, maar steeds minder mensen lijken het daarmee eens. 

Ik las dit boek ook in 2009.



Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Safae el Khannoussi. Oroppa. Pluim, 2024.

-
Afbeelding
  Een van de dingen die ze je niet vertellen als ze je leren lezen: dat je er als oudere plezier aan kunt leven omdat je je dan alsnog kunt laten overrompelen door de jeugd. Door de levenslust, de vertellust, de inventiviteit, de kracht van jonge schrijvers. Dat je je als 57-jarige op sleeptouw kunt laten nemen door een 30-jarige schrijver. Door Safae el Khannoussi bijvoorbeeld, met haar roman Oroppa. Het boek is al op veel plaatsen bejubeld, en het trekt je dan ook vanaf de eerste zinnen mee: De zoveelste schreeuw sneed door de kamer. Maar deze was anders. Op het bed lag de doodverklaarde met opengesperde ogen en mond, haar handen verkrampt in de lucht. De doodsreutel steeg op van het lichaam, klanken als rollend puin, een stem op straat vroeg om een aansteker en de stervende vrouw begon te schudden, te schudden alsof ze om een grap lachte. Salomé Abergel, geboren als Salma Abergel, in een voor haar lang vervlogen wereld nu bevolkt door nieuwe gezichten, krijste zichzelf terug de ...
Meer lezen

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen