Vonne van der Meer. De reis naar het kind. Contact, 1989

"Heb ik je nooit verteld dat alle maar dan ook alle wiegeliedjes bij ons over de dood gaan?" vraagt Julia's Spaanse lerares Luisa op een bepaald moment. Eerder is Julia al getuige geweest van de begrafenis van een pasgeboren baby in Peru, een begrafenis waarbij de vrolijkste begrafenismuziek klinkt die ze ooit heeft gehoord.

Vonne van der Meer moest, met haar belangstelling voor de vage grenzen tussen een ander kennen en een ander vreemd zijn, ooit wel een verhaal schrijven over adoptie. Het werd haar roman De reis naar het kind uit 1989. Julia en haar man Max kunnen geen kinderen krijgen en reizen daarom naar Peru, omdat een vaag contact (iemand die ze nauwelijks kennen, iemand aan wie ze hun lot in handen geven) een kind voor ze geregeld zou hebben. Omdat het kind een paar weken later geboren wordt dan verwacht, reizen ze door het onbekende land en Julia schrijft in haar dagboek alvast haar indrukken op voor het kind – en censureert daarbij bij voorbaat ook al de dingen die het kind misschien niet zou willen weten.

Ze heeft met andere woorden een relatie met het kind voor ze het in haar armen heeft gehouden.

Aarzeling

Het kan allemaal nog verder op de spits worden gedreven, want uiteindelijk brengt de Tussenpersoon Julia naar het kind dat hij haar beloofd heeft – de procedure heeft zo lang geduurd dat Max ondertussen naar huis moest. Pablo blijkt alleen in een verafgelegen huis te wonen. Julia constateert vertederd dat hij, zoals alle kinderen, eruitziet als een oud mannetje. Pablo blijkt volgens zijn paspoort inderdaad een oud mannetje te zijn.

Is er een leeftijdsgrens tot wanneer je kunt adopteren? Julia lukt het niet eens om Pablo te verstaan als hij zijn naam probeert te zeggen – Pablo is de naam die ze hem zelf maar geeft omdat hij op Picasso lijkt. Volgens zijn paspoort is hij in 1897 geboren, het verhaal speelt zich af in 1987, er zijn alleen maar twee cijfers omgedraaid. Ze besluit hem mee naar huis te nemen, ze besluit de laatste maanden voor hem te zorgen zoals voor een klein kind. Ook haar man doet dat, na enige aarzeling.

Bedroefd gezicht

Dat is een absurd verhaal, maar ik vind het heel ontroerend, door Van der Meers oog voor details:

Ze zag Max een gebaar maken dat ze vrienden weleens had zien maken als ze hun kind uit bad haalden. Een gebaar dat haar tijd had getroffen als allerzorgzaamst. Ze zag hoe hij eerst zijn handen door het warme badwater haalde voor hij ze naar Pablo uitstrekte.

Ook over Pablo zelf, een man die een heel leven heeft gehad maar waarover Julia, en dus de lezer, niets te weten komt worden heel knappe details genoemd. Dat hij treurig wordt van koffiedrab, bijvoorbeeld.

Op een avond stonden ze samen in de keuken – hij in de deuropening, zij tegen het aanrecht geleund – te wachten tot de koffie klaar was. Toen zij even niet oplette ging er iets mis: terwijl het hete water gestaag door bleef druppelen, begon de koffiedrab over de rand van de filter te stromen. Ze zou het zich nu niet eens herinnerd hebben als ze niet gezien had dat Pablo er met een intens bedroefd gezicht naar keek.

Een verklaring voor die droefenis komt er niet, een verklaring is vermoedelijk onmogelijk te geven. Als Pablo overlijdt, weet Julia nog steeds niets van hem, niet zijn naam, niet zijn geboortedatum, alleen dat hij uit Trujillo komt, want dat heeft hij een keer aan de lerares Spaans, Luisa, verteld. Ze besluit dat op zijn grafschrift moet komen te staan: 'Een man uit Trujillo, † 27-12-1987' ", en daaronder iets als Known unto God. De laatste zin van De reis naar het kind luidt:

Terwijl ze naar de lucht keek en het langzaam donkerder zag worden, en naar het ruisen luisterde waarvan ze nog altijd niet wist waar het vandaan kwam, vroeg ze zich af hoe ze het zou kunnen vertalen, Known unto God, en wat het zou kunnen betekenen."