Michèle Roberts. Colette – My Literary Mother. OUP, 2024

 

De serie My reading van Oxford University Press is gebaseerd op een interessante premisse: iemand, een schrijver, beschrijft het oeuvre van een andere schrijver. Ik weet niet zo goed hoe dat voor andere delen uitpakt, want ik heb er maar één gelezen: Colette – My Literary Mother van Michèle Roberts. En daar pakt het heel goed uit.

Roberts pakt het niet systematisch aan. Ze heeft voor dit boek vier boeken van haar oudere Franse collega herlezen, en als ze duidelijk uitlegt waarom ze precies deze vier heeft uitgekozen, heb ik dat gemist. Je krijgt dus een close reading van vier boeken uit een veel omvangrijker oeuvre, maar door de persoonlijke invalshoek pakt dat goed uit.

Dat komt door Colette en dat komt door Roberts.

Het komt door Colette omdat zij een van de intrigerendste Franse schrijvers was van haar tijd, als persoon én als kunstenaar. Bijvoorbeeld doordat ze zich weinig aantrok van conventies, of taboes, en schreef wat ze kennelijk belangrijk vond om te schrijven. Ik las zelf onlangs Chéri dat gaat over de relatie van een vrouw met een jongeman van de helft van haar leeftijd. Chéri is trouwens ook één van de boeken die Roberts bespreekt, en ze laat zien dat incestueuze gevoelens er een nauwelijks verholen rol in spelen: Leah, de oudere vrouw, speelt af en toe duidelijk de rol van de moeder van Chéri, ze kent die moeder trouwens ook, en komt uit diezelfde kringen.

Er worden allerlei heel ingewikkelde gevoelens aangeraakt, en dat op een nauwelijks ingewikkelde manier.

Het komt ook door Roberts, die zich in het boek helemaal geeft. Als schrijver analyseert ze heel precies hoe de voorgangster haar boeken in elkaar zette, wat Colette nu zo goed maakte. Maar ze zet ook haar hele persoonlijkheid in: haar relatie met haar eigen moeder, die Frans was en Franse boeken las – wie weet ook Colette – en minder prettige dingen die ze heeft meegemaakt.

Het moederschap is de rode draad in het boek, de ingewikkelde (kennelijk) relatie tussen moeders en dochters, de ingewikkelde relatie die ook Colette zelf had met haar eigen moeder, haar eigen dochter. Die relatie projecteert Roberts ook nog eens op die van haarzelf met Colette, en daarmee komt er nog iets anders aan bod: de nog maar zo jonge en zo wankele literaire traditie van vrouwen. Waar mannelijke schrijvers al heel lang 'literaire vaders' hebben of kunnen hebben, geldt dat voor vrouwen pas korter. 

Ik ga meer Colette lezen!