Vonne van der Meer. Ik verbind u door. Contact, 2004.

De mensheid is één groot lichaam. Wat mij overkomt heeft onherroepelijk uiteindelijk invloed op jouw leven, en andersom. Vonne van der Meer, die in haar hele oeuvre steeds heeft geëxperimenteerd met manieren om in goed geschreven korte romans belangrijke vragen aan te snijden, laat in Ik verbind u door (2004) zien wat dat betekent.

Ik verbind u door is dus het verhaal van de mensheid, en bestaat daardoor uit vele verhalen. Op een ochtend wordt een vrouw wakker, wil gaan vrijen met haar man, maar ineens valt haar iets onaardigs in dat een andere vrouw gisteren tegen haar heeft gezegd. De vrouw heeft daardoor geen zin meer. De man voelt zich afgewezen en verlaat het huis uit zijn humeur. Op zijn werk reageert hij zijn ongenoegen af op een collega – niet heel erg, die collega voelt zich alleen ten onrechte een beetje vernederd, en doet daardoor zelf onaardig tegen een secretaresse. De secretaresse stapt daardoor met net wat minder goede zin in een sollicititatiegesprek en zorgt dat de sollicitante zich onaangenaam voelt. Enzovoort. Totdat aan het eind van de dag honderden kilometers verderop iemand een oude vrouw vermoordt.

Mystiek

Het idee van de stemming is een fascinerende: iets dat aanstekelijk is, iets dat je overneemt van een ander. Het idee gaat lijnrecht in tegen het moderne individualistische idee dat iedereen zijn eigen gevoelens heeft, dat die gevoelens in de mens zitten. Stemmingen zijn groter dan mensen. Het idee is klassiek en het is vooral ook katholiek: het idee van het mystieke lichaam, van het samenkomen van gelovigen, van de gemeenschap.

Ik verbind u door is zo een katholiek boek zonder dat de lezer het door heeft. God of Jezus komen er niet in voor, het is niet duidelijk dat de personages nu zo gelovig zijn. Wel is de verteller een engel, maar dat is nogal een machteloze engel, die nooit kan ingrijpen en eigenlijk alles alleen maar kan aanschouwen. Op het omslag van Ik verbind u door staat een meeuw, en die zou eigenlijk ook best de verteller kunnen zijn.

Je zou dus kunnen zeggen dat Van der Meer met Ik verbind u door de klassiek-katholieke gedachte probeert te vertalen naar een humanistische wereld: een Mystiek Lichaam zonder God.

Krachten

Vooral is Ik verbind u door ook een goed geschreven verhaal, een verhaal dat je vasthoudt, en een verhaal waarin de verschillende deelverhalen veel sterker in elkaar gehecht zijn dan in de eilandboeken die Van der Meer onmiddellijk hieraan voorafgaand geschreven had.

Ik vind het gek dat de belangstelling voor Van der Meer na die eilandboeken is weggeëbd, ik durf wel te zeggen dat ik haar als eenentwintigste-eeuwse schrijver onderschat vind. Ik vind Ik verbind u door echt minstens even interessant als Eilandgasten. Misschien was het te boek te vreemd voor recensenten, in ieder geval voor die van het (nochtans christelijke) Liter, die klaagde over

de veelheid aan personages, waarvan het ene wel belangrijker is dan het andere, maar waarbij het ontbreekt aan een of twee sterke hoofdkarakters die het boek een duidelijk gezicht geven, zoals meestal in romans het geval is. Ik verbind u door voelt meer als een keten verhalen met een rode draad, dan als een roman.

Dat het leven niet bestaat uit 'sterke hoofdkarakters' en bijfiguren, dat lijkt me nu juist het punt van de roman: er zijn krachten die groter zijn dan de individuele mens.

Onherbergzaam gebied

Vonne van der Meer biedt in Ik verbind u door daarbij ook een literair spel. Er zijn allerlei manieren waarop wordt verwezen naar de manieren waarop de mensheid verbonden is met elkaar. Berend, de door zijn vrouw afgewezen man, heeft een bedrijf dat transporten verzorgt over de hele wereld. De vrouw die er komt solliciteren wil telefoniste worden. Er zijn verwijzingen naar de wereldwijde schok die nine eleven een paar jaar eerder te weeg had gebracht, en hoe iedereen toen iemand bleek te kennen die ook in die torens zitten.

En dan is er natuurlijk de ultieme band tussen leden van de mensheid, het verhaal, de verhalen die we aan elkaar doorgeven:

Glimlachend vulde de jongen het biljet in, maar dat merkte Edit niet op. Zij wist niet dat bij Swift het verhaal over het pakje naar Kandahar van mond tot mond ging, en steeds dramatischer en schilderachtiger werd. De kleinzoon van Mirjam woonde allang niet meer in een bakstenen huis, maar in een tent in een onherbergzaam gebied. Hij was de zoon van een kamelendrijver en een tapijtknoopster, en hoorde bij een nomadenstem die in totale afzondering leefde; via via kende hij iemand in Driebergen.

Want via via kennen we allemaal iemand in Driebergen, dat is het wat het betekent om mens te zijn.