"Waren er in de tijd van Dante," vraagt een van de vertellers in Jhumpa Lahiri's verhalenbundel Racconti romani, "mensen die veroordeeld waren tot meer dan één leven — dat wil zeggen: nooit één geheel?" Deze verteller, die van het laatste verhaal van de bundel, 'Dante Alighieri', heeft inderdaad veel levens: dat van haar jeugd als enig kind met migrantenouders in Amerika – ouders die altijd zwijgen, die geen idee hebben wat ze voor hun dochter moeten kopen – tot ze verliefd werd op een jongen die zich geïnspireerd voelt door Dante. Wat haar tweede leven inluidt: dat van Italië, van de Dante-studie, van de knappe oudere Italiaanse tandarts die ze ontmoet en met wie ze trouwt. En van wie ze ook weer vervreemd, zodat ze heen en weer reist tussen Rome en Amerika, waar ze op een universiteit Italiaanse les geeft.
Heel veel brokstukken van een leven, nooit een geheel.
Dat is het onderwerp van heel veel, en een onderwerp in alle verhalen in Racconti romani. De verhalen spelen zich allemaal af in Rome, en de hoofdpersonen zijn toeristen, of migranten, en als ze dat niet zijn, voelen ze zich niet thuis in hun eigen stad. In het verhaal 'Ritiro' dringt Lahiri bijvoorbeeld op een ongekende manier door in het hoofd van een paar jongeren die om niets een oudere migrantenvrouw omverrijden.
In nog een ander verhaal ontmoeten twee dames elkaar. Beide zijn naamloos, maar de ene wordt consequent beschreven als degene die 'worstelt', met dood en scheiding, terwijl de ander het allemaal voor elkaar lijkt te hebben. Ze gaan eten in een lokaal restaurantje van de gene die worstelt, maar daar blijkt die worstelaar echt thuis te zijn en degene die het allemaal voor elkaar heeft, raakt in dat kleine restaurantje door wat kleine voorvallen volkomen ontworteld.
Jhumpa Lahiri is een wonder van een schrijver, zo iemand die zich na eerst een carriere te hebben opgebouwd in de ene taal (het Engels) nu een paar geweldige boeken heeft geschreven in een andere, die ze op latere leeftijd heeft geleerd: het Italiaans. Haar Italiaans draagt bij aan het vervreemdende van de verhalen. Misschien is het een illusie, maar je voelt dat zich hier iemand net niet helemaal in de eigen moedertaal uitdrukt over mensen die in de Eeuwige Stad thuis zijn en toch ook weer niet. (Dat feit maakt de taal overigens ook heel makkelijk te volgen voor andere niet-moedertaalsprekers.)
Ieder verhaal is een luikje dat samen met de andere luikjes een beeld geeft van het oord van samenvloeien dat de stad al duizenden jaren is:
Osservandolo avevo capito quanto mi ero sentito, in tutta la mia vita, o un intruso o di passaggio. Dopo tanto tempo mi mancava ancora un posto mio, adesso mi mancava anche la mia famiglia.
Reacties