'Helden zijn ook maar gewoon mensen', zegt de man van de vertelster in Tessa Leuwsha's Boni. In het spoor van de Surinaamse vrijheidsstrijder. Die vertelster valt overigens waarschijnlijk voor een zeer groot deel Leuwsha zelf, want Boni is een mengeling van feit en fictie, waarbij het erop lijkt dat de fictie alleen wordt ingezet waar de feiten niet volstaan.
En die feiten volstaan niet omdat we maar heel weinig weten over Boni, aanvoerder van de marrons in hun streid tegen de kolonialen in Suriname in de achttiende eeuw. Er zijn wel feiten bekend, over hoe hij mensen uit allerlei Afrikaanse landen bij elkaar bracht en op allerlei manieren heel lang stand hield tegen de Nederlanders. Maar wat voor man het nu eigenlijk was, is daarmee nog niet bekend.
We hebben behoefte aan helden, vindt Leuwsha. Het verhaal over slavernij is natuurlijk een verhaal over slachtofferschap, maar er is ook een andere kant te vertellen: die van moed en opstand. Die van Boni.
In haar boek zet Leuwsha allerlei manieren in om Boni te laten herleven. Dat is die van de fictie, waarin ze bekende verhalen over opstandige marrons mengt om van hem een echt mens te maken, iemand met een moeder en een vrouw, iemand met een karakter en een persoonlijke geschiedenis. Hij moet een held zijn en daarom heeft hij een mooi karakter – hij is bijvoorbeeld een paar keer geneigd om slavenhouders genadig te behandelen.
Maar dat mooie karakter wordt gerechtvaardigd doordat Leuwsha tussen die fictiefragmenten door laat zien wat ze doet: een held creëren. Ze reist naar moderne marrondorpen, ze reist naar de kust met Frans-Guyana, waar Boni, moet hebben verbleven, en ze reist naar Ghana, waar Boni of zijn familie oorspronkelijk vandaan moet zijn gekomen. Op al die plaatsen probeert de schrijfster aanwijzingen te vinden voor het karakter en de persoonlijkheid van Boni: is de opstandigheid waar hij voor stond Afrikaans? Vinden we er nog sporen van terug in hoe mensen nu in Suriname leven?
Boni blijkt in Ghana nog steeds een vorstelijke naam te zijn, en er zijn allerlei beroemdheden, ook strijders voor de vrijheid die Boni (of Bonnie) heten. Uiteindelijk komt de schrijfster zelfs zo iemand tegen.
Leuwsha zet kortom van alles in om Boni tot leven te brengen: fictie maar ook niet-fictieve reisverslagen. Op die manier wordt Boni niet alleen een heldenverhaal, maar ook een verhaal over hoe de slavernij nog altijd doorwerkt, op allerlei plaatsen in de wereld.
Reacties