Jan Hus. Pri la eklezio. Elektitaj ĉapitroj. Ellatinigitaj de Gerrit Berveling. KAVA-PECH, 2018 [1413]

 

Ik vind het niet gek dat de theologie ooit als de koningin der wetenschappen werd beschouwd. Ja, de empirische basis is nogal wankel, maar dat komt op een bepaalde manier de redeneringen alleen maar ten goede.

De Ecclesia van Jan Hus is een vroeg-vijftiende eeuwse theologische beschouwing van Jan Hus. Ik las een kleine selectie van teksten, vertaald door Gerrit Berveling. Het is zeer lastige materie en ik weet ook niet zeker of ik het helemaal kan volgen, daarvoor ben ik te weinig onderlegd in de middeleeuwse theologie. Maar ik kijk gefascineerd naar wat Hus hier doet.

Het eerste vertaalde hoofdstuk is hoofdstuk zeven, dat gaat over de vraag of de Kerk van Rome de Kerk van Christus is, dus de ware kerk. Hoe ga je te werk om daar wel of niet iets over te zeggen? Hus gebruikt allerlei bronnen, zoals pauselijke dekreten en teksten uit de Bijbel, met name natuurlijk de passages waarin Christus aan Petrus opdraagt een kerk te stichten. De paus zegt dat hij het hoofd is van de kerk en dat het lichaam bestaat uit de kardinalen, bisschoppen en priesters, maar uit een bepaalde interpretatie van het evangelie kun je afleiden dat Christus het hoofd is en de gelovigen het lichaam. Hoe kun je dat met elkaar rijmen? En hoe kun je zo'n bijzondere plaats geven aan de huidige priesters als daar evident zondaars tussen zitten?

Ik vind het een beetje lastig om Hus' conclusie te begrijpen. Ik geloof dat hij vindt dat je in ieder geval naar de instituties moet kijken en niet naar de specifieke personen die een en ander bekleden. 

Maar een volgend probleem is hoe dat dan met Petrus zit of zat, want dat was toch ook een mens, en Christus noemde hem een rots, waarop hij de kerk zou bouwen. Of was dat wel Petrus, en niet eigenlijk vooral het geloof van Petrus? Of toch eigenlijk Christus zelf?

Het is volkomen duidelijk dat dit allemaal heel belangrijke vragen zijn, tenminste als je christen bent, en dat je dat enerzijds niet kunt afdoen met 'het zal allemaal wel' en anderzijds je eigenlijk nergens enige harde grond hebt om op te staan.

Hus werd vanwege zijn kritische houding overigens zwaar gestraft door de katholieke kerk – uiteindelijk met de dood. Hij liet echter werk na dat in al zijn ontoegankelijkheid blijft fascineren, en op een bepaalde manier inspireren: als het echt belangrijk is, zoek het dan uit!