De ouders van de vertelster zijn verzekeringsagenten. Haar grootouders waren dat ook al. Het meisje, geboren in 1989, groeit op in een West-Duits dorpje niet ver van de grens met Oost-Duitsland. Of preciezer gezegd: ze groeit op in het keurig aangeharkte nieuwbouwdeel.
Lebensversicherung van Kathrin Bach heeft de structuur van dat leven: verhalende passages worden afgewisseld met lijstjes die heel precies een jeugd in de jaren negentig en de jaren nul beschrijven – een millennial in Duitsland. Als lezer voel je natuurlijk al van enige afstand aankomen dat er wel krassen moeten komen op een leven waar de volwassenen zozeer geobsedeerd zijn door verzekeringen.
Er broeit dan ook van alles onderhuids. De vader is niet helemaal gezond. De grootouders gaan op zeker moment dood. Een van hen heeft een schimmig oorlogsverleden. De dochter besluit in Berlijn te worden, en van haar pen te gaan leven. En vooral maakt ze als ze drie is een auto-ongeluk mee, waarna ze jarenlang last heeft van buikklachten en vaak moet kotzen:
Verschiedene Arten von Bauchschmerzen und Übelkeiten, die ich kenne
Vollgefühl nach dem Essen; Übelkeit in Verkehrsmitteln bei leerem Magen; Übelkeit in Verkehrsmitteln bei vollem Magen; Durchfallbauchschmerzen; Übelkeit, nachdem ich etwas Falsches gegessen habe; Übelkeit, wenn ich zu wenig gegessen have; Übelkeit am Morgen; Übelkeit in Verbindung mit Schwindel; Übelkeit am späten Abend; Übelkeit in Verbindung mit Kopfschmerzen; hormonelle Übelkeit; Übelkeit, nachdem ich schnell gerannt bin; Übelkeit in Flugzeugen, auf Schiffen und in Zügen; Übelkeit durch Lesen beim Autofahren; [enz.]
Het is fascinerend hoe iemand zulke dingen catalogiseert. Wie heeft er eerder ooit geprobeerd een taxonomie van buikpijn en misselijkheid te maken? Dit zijn, vind ik, de sterkste stukjes van de roman.
Ik verwachtte wel de hele tijd dat er uiteindelijk een groter gevoel zou doorbreken: angst en verdriet om iets vreselijks, woede om een zo ingeperkte jeugd, de ontdekking van wat voor moorddadigs opa in de oorlog heeft aangevreten. Maar het boek blijft tot het einde ingeperkt. Die gevoelens zitten er heel in de verte in, maar worden ook weggestopt.
Die verwachting is misschien ook zelf wel kitsch. Veel levens zitten zo natuurlijk in elkaar: er gebeurt niet veel ergs en wat er wel aan ergs gebeurt wordt ingekaderd. Een van de hoofdstukjes van Lebensversicherung bevat een opsomming van manieren waarop mensen in de wijk zelfmoord hebben gepleegd. Als verzekeringsagent weet je zulke dingen.
Reacties