Een schrijver die opnieuw een boek schrijft, een boek dat in de vorige versie zelfs op dat moment verfilmd wordt – Marguerite Duras was zo iemand. Terwijl de film L'amant gemaakt werd op basis van haar gelijknamige boek – een film waar ze niet tevreden over was, hij was te veel een platgeslagen versie van haar boek, ik geloof dat ze vond dat hij zich teveel richtte op de seks – kreeg ze bericht dat de man over wie ze ooit geschreven had, inmiddels overleden was.
Haar minnaar van toen ze veertien jaar oud was, haar minnaar uit het noorden van China.
De eerste liefde kan een overrompelende ervaring zijn. Soms kom je er nooit meer van los. Soms moet je er boeken over blijven schrijven. Als anderen het verhaal niet goed navertellen. Als de enige ander die het verhaal echt na zou kunnen vertellen er inmiddels niet meer is.
L'amant de la Chine du Nord zal in de literatuurgeschiedenis misschien in de schaduw blijven staan van L'amant, want dat was er het eerste. Dat is wat mij betreft onterecht: het tweede boek is veel overrompelender, treuriger, melancholischer. Mooier.
Duras heeft een bijzondere stijl: alles is tot op het uiterste vereenvoudigd. Ik denk niet dat ik ooit een boek heb gelezen waar zo vaak de hele inhoud van een alinea was "Ze huilt". Of: "Ze huilen." Of waar uberhaupt zo veel zulke kleine alinea's in staan.
Ze huilt en ze huilen omdat de liefde vanaf het begin hopeloos was. Het witte meisje (ze wordt de hele tijd alleen maar 'het kind' genoemd), dochter van een volkomen dysfunctioneel koloniaal gezin in Vietnam, ontmoet op een pont een rijke Chinees die ongeveer twee keer zo oud is als ze zelf. Ze raken verliefd, ze krijgen een relatie, ook al is vanaf het begin duidelijk dat de rijke Chinees zal moeten trouwen met een rijke Chinese.
Het is een relatie vol met taboes, het meisje is veel te jong, Chinezen mogen niet met witten trouwen of andersom. Tegelijkertijd wordt de relatie nooit als ongelijkwaardig beschreven. De Chinezen zijn in Vietnam niet gekoloniseerd door de witte mensen, de man is in alles zo afhankelijk van zijn vader dat hij ook een kind is. Ongeveer net zo vaak als "Ze huilt" staat er trouwens ook "Hij huilt".
Dat de versie De la Chine du Nord zoveel mooier is, komt denk ik vooral doordat het zoveel melancholieker is. Vrijwel achteloos wordt af en toe de onmogelijkheid beschreven oom het echt allemaal vast te leggen, in een boek, in een film. Als ze bijna uit elkaar gaan (het kind gaat naar Frankrijk, de Chinees zal binnenkort trouwen):
– Puis, un jour on parlera de nous, avec des nouvelles personnes, on racontera comment c'était.
– Et puis, un autre jour, plus, tard, beaucoup plus tard, on écrira l'histoire.
– Je ne sais pas.
Ils pleurent.
– Et un jour on mourra.
– Oui. L'amour sera dans le cerceuil avec les corps.
– Oui. Il y aura les livres au-dehors du cerceuil.
– Peut-être. On ne peut pas encore savoir.
Le Chinois dit:
– Si, on sait. Qu'il y aura des livres, on sait.
Ce n'est pas possible autrement.
Inmiddels ligt niet alleen de Chinees van toen, maar ook het kind van toen al geruime tijd in de kist. En er zijn wel degelijk boeken – die onmogelijk precies kunnen weergeven hoe het was, maar die er zijn omdat ze er moesten zijn.
Reacties