De verhalen in het prozadebuut van de vertaalster en dichteres Nisrine Mbarki Ben Ayad gaan over een heel oud thema: het verzet tegen het steriele en het aangeharkte dat je met de Westerse moderniteit kunt verbinden, de strijd voor het rommelige en chaotische, het leven in een schemergebied. Maar Mbarki pakt dat thema in de verhalen op allerlei verschillende manieren aan, en vrijwel altijd verrassend.
De verhalen spelen zich af op allerlei plaatsen op de wereld, in Afrika, in het Midden-Oosten, maar ook n Brussel en in Leiden – de verteller lijkt zich overal even thuis te voelen, althans als het er rommelig genoeg is. In het verhaal Anba Antonios wordt bijvoorbeeld verteld hoe de hoofdpersoon zich thuisvoelt in Sayyida Zaynab:
Sayyida Zaynab is een termietennoop van mensen, honden, katten, ezels, auto's, brommers en straatverkopers met en zonder karretjes, bovendien is het vrijdag en het plein stroomt langzaam vol mensen die komen bidden.
Dat alles staat in contrast met haar herinneringen aan Wenen:
Ze had zich nooit zo dood gevoeld en dat terwijl de dagen rondom de conferentie volgepland waren met etentjes en meetings, maar alles was rechtlijnig, afgebakend en voorspelbaar, zelfs de mensen. Er was geen vuil, geen zand, noch stof in de lucht, geen gillende kinderen en zeker geen dieren op straat.
De verhalen van Mbarki zelf krioelen wel van het zand, het stof en de gillende kinderen. Zelfs het feit dat het hier om losse verhalen gaat, en niet om een roman, is niet zonder betekenis. Er wordt de rommel en de chaos opgezocht en tegelijkertijd de vrijheid die dat geeft, niet alleen geografisch, maar ook in de tijd, want de verhalen omspannen een eeuw, van 1961 tot 2061, en ze zijn in verschillende genres geschreven, zoals de schrijfster ook onverstoorbaar Arabisch, in Arabisch schrift, door haar Nederlands mengt.
Tegelijkertijd zijn de verhalen aan elkaar geschakeld met kleine details. Voor de lezer komt Sayyida Zaynab bijvoorbeeld niet zomaar uit de lucht vallen – een eerder verhaal gaat over Zaynab, die door een vriend Sayyida Zaynab is genoemd ('door hem heeft ze Sayyida Zaynab bezocht op de dag van haar herdenking en heeft ze met de stoet in zwart gehulde vrouwen gelopen').
Mbarki laat trouwens ook zien dat het niet per se gaat om een cliché-matig verschil tussen West en Oost. Londen is ook fijn – daar worden zoveel talen gesproken! – en in het verhaal over Zaynab worden de parallellen tussen christendom en islam gethematiseerd. Het probleem is het aangeharkte cynisme – de verhalen in Kookpunt bieden daar een weerwoord tegen.
Reacties