Paul Verhoeven. Jezus van Nazaret. Amsterdam: Meulenhoff, 2008.

Paul Verhoeven. Jezus van Nazaret Paul Verhoeven heeft duizend boeken over Jezus gelezen. Hij is lid van het Jesus Seminar, een groep Amerikaanse intellectuelen die proberen de 'historische' Jezus boven tafel te brengen. Dat is ook Verhoevens bedoeling, en daar heeft hij een spannend en onderhoudend boek over geschreven.
Dat is dan wel een boek geworden dat de hopeloosheid van die pogingen illustreert. Zoals Verhoeven zelf zegt, weten we maar twee dingen zeker over Jezus: dat hij gedoopt is door Johannes de Doper, en dat hij gekruisigd is in de tijd van Pontius Pilatus. Veel nieuwe zekerheden heeft ook de wetenschappelijke methode niet te bieden. Die methode behelst onder andere dat onprettige en onlogische elementen in de evangelieën het serieust moeten worden genomen, onder het motto: zoiets verzin je niet, de evangelisten hadden er alleen baat bij Jezus zo gunstig mogelijk af te schilderen.
Maar dat gaat soms wel wat ver. Toen Jezus werd opgehaald is er geweld gebruikt door zijn leerlingen. Grof geweld, volgens Verhoeven. Dat komt, Marcus heeft daar een nogal bloedig verslag van maar, vooral, Mattheus en Lucas zwakken dat af. Dat kwam omdat het gewelddadige karakter van Jezus' revolutie hen niet goed uitkwam. Dat mag zo zijn, maar waarom zou Marcus dat desalniettemin toch niet verzonnen kunnen hebben?
Het beeld van Verhoeven is wel interessant. Volgens hem was Jezus een ondernemer met een timmerbedrijf die na zijn doop ontdekte dat hij exorcismen kon bedrijven en tot de overtuiging geraakte dat het Koninkrijk van God weldra zou uitbreken, en zich daartoe in Jeruzalem vestigde. Toen het Koninkrijk uitbleef, werd de groep rond Jezus steeds wanhopiger, en deels dus ook gewelddadig, en het eindigde voor Jezus met de dood: Verhoeven maakt een paar keer de vergelijking met Che Guevara.
Dat is een mooi verhaal, verteld door iemand met verstand van verhalen, maar uiteindelijk ook niet veel meer dan dat: een verhaal. Ik heb de afgelopen twee jaar een aantal van dat soort verhalen gelezen, visies op Jezus in de vorm van een roman: hier, hier en hier. Die verhalen hadden niet de pretentie van zoektocht naar de feitelijke waarheid die Verhoeven ten onrechte wel heeft - maar wat betreft verbeeldingskracht kan de filmregisseur zich uiteindelijk met de romanschrijvers meten.

Reacties

Anoniem zei…
Heb het boek net uit. Amper drie dagen nadat ik het gekocht had. Ik vond vooral knap dat Verhoeven nauwgezet zijn bronnen vermeldt (oude teksten of interpretaties door theologen) en telkens uitdrukkelijk zegt wanneer hij zelf aan het interpreteren slaat. Hij vertelt een mooi verhaal, dat een mooie film kan opleveren. Maar met hetzelfde bronnenmateriaal kan je natuurlijk ook een heel ander verhaal vertellen. Dat daarom niet meer of minder waarschijnlijk is.

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.