Philip Roth. Zuckerman unbound. Audible, 2010 (1981)

Zuckerman bound is al minstens het vijftiende boek van Philip Roth dat ik las. Dat is een beetle vreemd, gezien het feit dat Portnoy's complaint niet alleen nog steeds waarschijnlijk Roths beroemdste roman is, maar ook een roman waarop hij vaak teruggrijpt — en dat ik uitgerekend Portnoy's Complaint weinig boeiendvind, een enorme verongelukte scheldpartij op mensen die er ook niets aan kunnen doen door een personage met wie ik niet veel te maken heb.

Zuckerman bound gaat over de jonge joodse schrijver Nathan Zuckerman, die zojuist een boek geschreven heeft dat Carmovsky heet en dat nogal lijkt op Portnoy's Complaint: een boek over een aan seks verslaafde New Arkse joodse jongeman en diens gecompliceerde relatie met zijn jeugd. En Zuckerman bound is prachtig.

Wat heb ik te maken met de problemen van een Amerikaanse schrijver die ineens een uiterst succesvol boek geschreven heeft? Ik deel niet eens zijn mensenhaat en zijn wantrouwen. Roth slaagt er desalniettemin in me zijn wereld in te trekken, waarin het lot van zijn schrijver op het eerste gezicht nog vooral komisch is: wat een luxeproblemen als je niet weet wat je met je geld aanmoet, en de krankjorumste lezer die je tegenkomt iemand is die in de jaren vijftig meedeed aan een tv-quiz en daarbij steeds alle antwoorden goed had tot de makers van het programma hem voorschreven dat hij nu eens van een niet-jood moest verliezen. Maar gaandeweg en heel geleidelijk wordt de komedie steeds grimmiger: een man dreigt Zuckermans moeder te kidnappen en even later overlijdt zijn vader, met het woord bastaard op zijn lippen. Met andere woorden, gaandeweg ontdekt de schrijver hoeveel echt leed hij zijn lezers en vooral ook zijn familie met zijn komedie heeft aangedaan — en hij beseft dat die mensen er ook niets aan kunnen doen. Om zich aan het eind van het boek in een taxi te laten rondrijden door New Ark en te ontdekken dat de wijk waarin hij is opgegroeid geheel verloederd is.

Wat heb ik daar mee te maken? Ik ben geen succesvolle Amerikaanse romanauteur, maar wel een moderne westerse man die zich rond de kersttijd afvraagt wat hij aan alledaags geluk heeft laten liggen in de jacht naar succes — zoiets?

Misschien. Maar ik ben ook een lezer, en een die enorm houdt van komedie die omslaat om tragedie, misschien wel het mooiste wat er in een boek kan gebeuren: een lach en een traan, in die volgorde. Zuckerman unbound is het boek dat rechtvaardigt dat Philip Roth Portnoy's Complaint schreef.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.