Andrew Wilson. Hitler. Een korte biografie. Utrecht: Het Spectrum, 2012.

Wie was Hitler? Volgens Andrew Wilson moet we onderscheid maken tussen de jonge Hitler en de oudere Hitler. De eerste twintig, dertig jaar van zijn leven was Adolf Hitler vooral een niksnut, die nooit echt werkte, nergens echt talent voor had en nooit iets zou bereiken. In de tweede helft van zijn leven veranderde hij in een maniak, een man die bij het minste of geringste als een waanzinnige begon te brullen.

In dit boek zet de Engelse schrijver Wilson nu eens op een rijtje wat we weten over de vreselijke ramp die de mensheid overkomen is. Zijn visie is gezond en genadeloos: je moet zelf wel helemaal gestoord zijn om deze idioot ooit als je held te kiezen.

Toch blijven er, bij zo'n betrekkelijk kort boekje, toch altijd vragen. Waar kwam nu precies dat rabiate antisemitisme vandaan? Er lijken in de biografie van Hitler weinig aanleidingen zijn geweest voor jodenhaat en in zijn jeugd zijn er ook weinig zaken die er op wijzen. Maar in Mein Kampf kondigt hij ineens aan wat voor verschrikkelijke dingen hij van plan was. Wilson wijst er bovendien verschillende keren op hoe onlogisch dat antisemitisme was — de joden werd verweten dat ze kapitalisten waren én dat ze als communisten het kapitalisme ten val probeerden te brengen. Maar hoe paste dat dan allemaal in een hoofd dat vervolgens zo gedetailleerd ging werken aan een Endlösung?

Je kunt het Wilson ook niet verwijten dat hij het antwoord niet weet. Niemand weet het, we staan voor een groot en duister raadsel.