Willem Otterspeer. De zanger van de wrok. Willem Frederik Hermans. Biografie 2 (1953-1995). Amsterdam: De Bezige Bij, 2015.
Je zou dit boek nauwkeurig van voor naar achter kunnen lezen. Dan is het een slecht boek. Je raakt verstrikt in allerlei details uit het leven van iemand die zeker de laatste twintig jaar niet zoveel meemaakte, je krijgt allerlei navertelde romans en korte verhalen voor je kiezen, allerlei eigenaardige, min of meer misplaatste oordelen over het werk van de hoofdpersoon én van allerlei anderen (wat heb ik er voor boodschap aan dat Willem Otterspeer Rudy Kousbroek enorm bewondert, maar weinig waardering kan opbrengen voor Hermans' Uit talloos veel miljoenen: voor één hoofdstuk uit dat boek geef ik het verzameld werk van Kousbroek cadeau, en nu Otterspeer weer.)
Je kunt het ook lezen zoals het geschreven lijkt: gehaast, af en toe wat doorbladerend. Dan is het een ontroerend boek met het treurige verhaal van een man die zijn leven lang het onmogelijke eist van zichzelf en anderen en dan verbitterd en eenzaam sterft.
Is dat erg, dat je af en toe wat moet bladeren? Had het boek daarom dunner gekund? Van mij had het niet gehoeven.
Vooral het verhaal van hoe Hermans zich ondanks zijn successen toch volkomen mislukt kon voelen (er was immers van alles wat hij níet had bereikt, zoals een carrière als fotograaf of een doorbraak in het buitenland) grijpt de lezer aan. En hoe hij zich gaandeweg steeds meer opsluit, al zijn vrienden van zich vervreemdt, zelfs op zijn vrouw neerkijkt hoewel hij niet zonder haar kan. De sterfscène — hij kiest voor euthanasie en keert zich na de dodelijke injectie op zijn zij, weg van zijn vrouw en zoon — zal ik nooit vergeten. Ik haal dat als lezer ook zonder probleem zelf wel op onder de documenten.
Mijn kritiek op het boek is wel dat Otterspeer zoveel kritiek heeft op het latere werk van Hermans. Als biograaf moet je toch ook in het werk zo goed mogelijk doordringen, vind ik, en dat lukt niet goed als je het allemaal maar gezeur vindt. Ook Otterspeers verklaring voor jet afnemende niveau vind ik dubieus: zou het echt komen doordat Hermans na zijn gelijk in de Weinreb-zaak zijn zelfkritiek verloor? Werd hij niet gewoon oud en zuur en eenzaam?
Je kunt het ook lezen zoals het geschreven lijkt: gehaast, af en toe wat doorbladerend. Dan is het een ontroerend boek met het treurige verhaal van een man die zijn leven lang het onmogelijke eist van zichzelf en anderen en dan verbitterd en eenzaam sterft.
Is dat erg, dat je af en toe wat moet bladeren? Had het boek daarom dunner gekund? Van mij had het niet gehoeven.
Vooral het verhaal van hoe Hermans zich ondanks zijn successen toch volkomen mislukt kon voelen (er was immers van alles wat hij níet had bereikt, zoals een carrière als fotograaf of een doorbraak in het buitenland) grijpt de lezer aan. En hoe hij zich gaandeweg steeds meer opsluit, al zijn vrienden van zich vervreemdt, zelfs op zijn vrouw neerkijkt hoewel hij niet zonder haar kan. De sterfscène — hij kiest voor euthanasie en keert zich na de dodelijke injectie op zijn zij, weg van zijn vrouw en zoon — zal ik nooit vergeten. Ik haal dat als lezer ook zonder probleem zelf wel op onder de documenten.
Mijn kritiek op het boek is wel dat Otterspeer zoveel kritiek heeft op het latere werk van Hermans. Als biograaf moet je toch ook in het werk zo goed mogelijk doordringen, vind ik, en dat lukt niet goed als je het allemaal maar gezeur vindt. Ook Otterspeers verklaring voor jet afnemende niveau vind ik dubieus: zou het echt komen doordat Hermans na zijn gelijk in de Weinreb-zaak zijn zelfkritiek verloor? Werd hij niet gewoon oud en zuur en eenzaam?
Reacties
Het lijkt me een goed idee om uw tekst eens te controleren op fouten en slordigheden in het taalgebruik.
Met vriendelijke groeten, hoogachtend,
Coen Bersma