las!

  Zoals ik niet vaak naar klassieke muziek luister als die wordt uitgevoerd op pakweg een saxofoon of een ander moderner instrument, zo lees ik zelden poëzie in vertaling. Volkomen onterecht is dat, een bizar vasthouden aan een idee van authenticiteit waar ik eigenlijk niet in geloof. Maar ik weet niet of dat ooit gaat veranderen. Voor dichters als Wisława Szymborska maak ik wel een uitzondering. Ik ken helemaal geen Pools en moet het dus met vertalingen doen als ik iets wil opvangen van haar werk. Bovendien kan zij het hebben. Zoals Bach nog genietbaar is als je het op een mondfluit blaast, zo kan Szymborska geloof ik iedere vertaling aan. Of ze een dichter is van woorden, of van mooie zinnen, kan ik niet zeggen, maar ze is een dichter van ideeën en gedachten en manieren om naar de wereld te kijken. Mi inventas la mondon biedt een ruime selectie uit Szymborska's verzamelde werk in het Esperanto. Het zijn vooral vertalingen door Polen, en volgens mij zijn het goede vertal...

  Er is, zegt de Amerikaanse journaliste Anne Applebaum, iets gevaarlijks aan het gebeuren. Dictators van over de hele wereld, of ze nu uit Rusland komen, uit China, uit Iran of uit Venezuela, steunen elkaar. Ideologisch gezien hebben ze weinig of niks met elkaar te maken, maar ideologie interesseert hen misschien ook helemaal niet zoveel. Maar ze willen, ieder in hun eigen hoekje van de wereld, aan de macht krijgen, en dus helpen ze elkaar. Met wapens, bijvoorbeeld, of met trollenlegers. Samen zetten ze zo langzamerhand een alternatieve wereldorde op, met hun eigen internationale organisaties, hun eigen 'internationale gemeenschap', los van de bestaande orde. Of daar misschien ook weer niet helemaal los van, doordat ze met een propaganda-oorlog langzaam maar zeker doordringen in onze wereld, ervoor zorgen dat er in democratischer landen gaandeweg leiders gekozen worden die hen genegen zijn. Applebaum is een sterjournalist en iemand die haar geschiedenis kent: vooral in Rusland...

  Onderland  is 'gebaseerd op waargebaseerde nachtmerries' zegt de ondertitel van dit boek, dat verder op het omslag als roman  wordt aangekondigd. De nachtmerries zijn die van negen personages, of misschien wel die van de verteller Harper die zich in hen herkent, en zich die toeëigent. Als dat laatste het juiste woord is, want volgens de verteller kunnen mensen die als kind misbruik hebben ondergaan zich in elkaar herkennen: We zijn de mensen die het leed van anderen in hun vliezen kunnen voelen, we zijn de mensen die het wildste kunnen dansen, en we zijn de mensen die zichzelf constant vergeten. Onderland beschrijf, bezingt, tekent de gevoelens van onwerkelijkheid van iemand met een diep trauma, een trauma dat reikt tot in de vroege jeugd: je leeft in een onderland, een wereld die onzichtbaar is voor anderen, maar die ook op een bepaalde manier onbereikbaar wordt voor jezelf: Ik zie mijn lichaam als een functioneel ding, los van mijn geest. Alles onder mijn hoofd b...