las!

Sam en Joop wonen samen in een studentenkamer, en liggen af en toe bij elkaar in bed. Pijpelijntjes is de eerste Nederlandse roman – of in ieder geval de eerste bovengrondse Nederlandse roman – over een homoseksuele relatie, maar je kunt niet zeggen dat de lichamelijke erotiek ervan afspat.

Dat komt niet door preutsheid: wel wordt duidelijk dat Joop af en toe een jongen van straat oppikt en hoewel er geen expliciete seksscènes in het boek staan, wordt er niet erg geheimzinnig gedaan over wat er met die jongens vervolgens gebeurt. Maar tussen Sam en Joop is er iets anders.

Is dat liefde? Vooral Sam blijft eigenlijk ook wel weer wat afstandelijk, gaat af en toe een tijdje weg, en maakt er nooit een geheim van dat hij ooit met een vrouw zal trouwen – wat uiteindelijk ook lijkt plaats te gaan vinden.

De sfeer tussen de twee mannen is vooral landerig. Ze hangen heel wat af op hun canapés. Ze nemen af en toe een buurvrouw een beetje in de maling. Ze eten vis. Ze zitten heel veel binnen, en …

Een vak waarover in een inleiding voor een algemeen publiek meerdere keren moet worden uitgelegd dat er meerdere manieren zijn om naar het onderwerp van studie te kijken; dat er meerdere theorieën zijn die allemaal wat te zeggen hebben, is een ziek vak.

In de rijpe natuurwetenschappen is dat niet nodig: daar is een rijke hoeveelheid theorie verzameld die vrijwel geheel in elkaar sluit en allerlei fenomenen op een prachtige manier verklaart. In serieuze menswetenschappen is het niet nodig omdat het volkomen vanzelf spreekt dat de complexiteit van de mens en zijn onvoorspelbare gedrag niet met één theorie kan worden verklaard.

Maar economen hebben lang de pretentie gehad dat ze net zo hard zijn als natuurwetenschappen, omdat ze met getallen omgaan zodat ze zich ongans kunnen rekenen. En zodat ze één theorie als bewezen konden omarmen, een theorie (de neoklassieke) waarmee ze lekker konden rekenen zonder dat ze over de ideologische basis hoefden na te denken.

Ha-Joon Chang maakt van dit b…

Sommige boeken zijn zo slecht uitgegeven dat ze voor altijd dreigen te verdwijnen in de mist. Beminde gelovigen van Godfried Bomans is zo'n boek.

Het moet een verzameling columns zijn – de stukjes zijn kort en hij legt soms dingen uit die hij in een eerder stukje ook al heeft uitgelegd, zodat je vermoed dat die stukjes ooit op zichzelf hebben moeten staan –, maar je komt er niet achter waar die stukjes dan verschenen zijn. Vermoedelijk is het een katholiek blad geweest, want de meeste stukjes gaan over het geloof, maar ook weer net niet allemaal, odat je niet kunt denken dat het een thematische keuze is uit stukjes over dit onderwerp. Het zijn dus stukjes uit een medium waarin het natuurlijk was dat Bomans over het geloof schreef.

En dat deed hij goed. De stukjes geven een aardig beeld van met name het Hollandse katholicisme in de jaren twintig – de tijd van Bomans' jeugd. Zijn vader was een prominent in dat wonderlijke milieu en Bomans schrijft er geestig en nostalgisch en af…

Héél veel woorden heeft deze roman niet. Dat komt doordat Esther Gerritsen een soort toneeltekst schrijft waar je geen acteurs voor nodig hebt, zo makkelijk komt alles tot leven in je hoofd; dialoogjes van slechts een paar woorden die een en al ongemak suggereren:

- 'Ben je dronken?' vraagt haar moeder.
'Ja.'
'Och lieverd toch,' zegt ze, 'heb je het leuk gehad?'
'Ja. Nogal.'
'Ik wou dat ik ervan hield. Zei ik ook altijd tegen je vader. Maar ik lust het niet.'
Coco knikt en valt.
'Och kind.'
'Sorry', zegt Coco, ze ligt op haar knieën.
'Heb je je pijn gedaan?'
'Ik knikte net iets te hard.'
'Wil je nog iets?'

Zo'n dialoogje bevat in een notendop het hele drama, zoals trouwens veel dialoogjes in het boek: de manipuleerzucht van de moeder, de drankzucht van haar man en haar dochter. Het idee dat een mens ook te hard kan knikken.

De mensen van Gerritsen willen wel allemaal normale, soepele relaties h…