Mary L. Trump. Too Much and Never Enough. Simon and Schuster, 2020.

Over Amerikaanse presidenten verschijnen ook tijdens hun zittingsperiode vermoedelijk wel vaker boeken, maar zelden zijn er vermoedelijk tijdens een presidentschap met zoveel bombarie zoveel boeken aangekondigd als tijdens het presidentschap van Donald J. Trump. Dat is enerzijds verwonderlijk voor een president die zo weinig belangstelling lijkt hebben voor boeken – er wordt door kwade tongen zelfs beweerd dat hij zijn 'eigen', door ghostwriters geschreven, boeken niet gelezen heeft. En tegelijkertijd is het begrijpelijk want slechts zelden zal een president zoveel opwinding hebben veroorzaakt onder het boekenlezende publiek.

Ik heb de stroom tot nu toe aan me voorbij laten gaan – in interviews en recensies worden de belangrijkste feiten er toch wel uitgepikt en zo mateloos boeiend vind ik de killer clown in het Witte Huis nu ook weer niet. Maar Too Much Never Enough leek me interessant: geschreven door een volle nicht van Trump, Mary, de dochter van zijn overleden broer, en een die bovendien psycholoog is.

Het boek is inderdaad eigenlijk al interessant zonder de politiek erbij: het portret van een volkomen bizarre familie. De vader van Donald Trump was volgens Mary de echt succesvolle zakenman, maar ook een sociopaat, die alleen geïnteresseerd was in succes, die nooit lachte, die altijd een pak droeg, die ook zijn kinderen alleen beoordeelde op bruikbaarheid om nog meer geld te verdienen. Toen zijn oudste zoon Freddie (de vader van Mary) niet zo geïnteresseerd bleek in het zakenleven, raakte de vader dusdanig teleurgesteld in Freddie dat hij hem volkomen op een zijspoor zette, geen enkele belangstelling voor hem toonde, ook niet toen het steeds slechter met hem ging. In plaats daarvan werd Donald op de troon geheven, de zoon die dingen leek te kunnen die de vader niet goed afgingen: spreken in het openbaar, een showman zijn. Dat gaf kansen om de sprong te wagen van Brooklyn en Queens naar Manhattan. Het benoemen van de jongere zoon in een toppositie was bovendien een manier om de oudere zoon te straffen.

Dat Donald eigenlijk verder nergens talent voor had behalve voor praatjes, bleek gaandeweg toen de grote projecten die hij aanpakte allemaal mislukte. Maar ondertussen kon zijn vader al niet meer toegeven op het verkeerde paard te hebben gewed en bleef hij tientallen zo niet honderden miljoenen pompen in het imago dat zijn zoon aan het projecteren was.

Het portret van de driehoeksverhouding tussen een sociopathische en geobsedeerde vader en twee zoons – de een gevoelig en alleen al daardoor mislukt, de ander ongeveer even sociopathisch als zijn vader, maar met een groter talent voor show – is heel geslaagd. Het geeft ook wel inzicht in de persoon Donald Trump, iemand in wie volgens Mary nog altijd een bang kind verborgen zit: bang om te 'mislukken' als zijn broer in de ogen van zijn al decennia dode vader. Ook geslaagd is de poging om te laten zien hoe dat bange kind steeds weer door allerlei anderen – van zijn vader tot de Republikeinen – is opgenomen, zodat hij altijd verder kon gaan.

Er zijn ook wel aspecten aan het boek die minder geslaagd zijn en die hebben te maken met Mary Trump zelf. Ze voert zichzelf op in het boek, maar wat mij betreft eigenlijk net niet op een interessante manier. Over de verdeling van de erfenis van opa Trump – waarbij het Donald en zijn andere levende broer en zus lukte de kinderen van de oudste zoon Freddie, waaronder dus Mary, buiten de erfenis te houden, is niet zo interessant. Het is natuurlijk heel naar om tientallen miljoenen mis te lopen, maar het is ook wel een beetje haar eigen leed. Ze verantwoordt die uitgebreide beschrijving door te zeggen: in een familie waarin geld het enige is dat telt, neemt het dus ook de plaats in van liefde; maar hoezo is het haar nog niet gelukt afstand te nemen van dat sentiment?

Ook wonderlijk is de passage waarin ze beschrijft hoe ze als net afgestudeerde een tijdje optrad als de aspirant-ghostwriter voor een van Donalds boeken. De uitgever wil haar uiteindelijk niet hebben omdat ze geen ervaring heeft, en daar is ze heel verontwaardigd over. Maar ze had toch ook geen ervaring? "Ik kon heus wel lezen en schrijven|", zegt ze – een Trumpiaans soort zelfoverschatting.

Want daar had ik wel wat meer over willen lezen: hoeveel zelfonderzoek heeft ze gedaan naar de Trump in zichzelf? Staat zij nu echt buiten die familie? Kan zij afstand nemen van het geld? Daar zou de lezer misschien ook iets van hebben kunnen leren – want Donald J. Trump zit natuurlijk in ons allen.