las!

Een jongeman wordt ergens in Engeland aangetroffen. Hij spreekt geen woord, maar tekent wel een piano op een stuk papier. Als men hem dan ook een piano geeft, blijkt hij er een beetje op te kunnen spelen. Dat verhaal bereikt de media, de jongen wordt 'de pianoman' genoemd, in heel Europa lijkt men hem te herkennen, maar uiteindelijk blijkt hij een boerenjongen, die weggelopen is van huis. Tja, waren hebben we dat verhaal eerder gehoord? Oh ja, natuurlijk, op het nieuws. Een paar jaar geleden is dit allemaal echt gebeurd. Nu heeft de schrijver Bernlef er een boekenweekgeschenk van gemaakt. Naar verluid werd Bernlef vooral geïntrigeerd door het zwijgen van die jonge pianoman — hij heeft er een verhaal gemaakt dat volgens een recensie die ik ergens las 'een ode aan de taal' is. Dat is dan wel een ode van iemand die niet echt veel verstand heeft van taal en ook niet de moeite heeft genomen zich er in te verdiepen. Ach ja, hij is schrijver, he, dan weet je waarschijnlijk al...

Door Mrs Dalloway te lezen, heb ik mezelf gedwongen onder ogen te zien hoeveel vooroordelen ik eigenlijk heb. Ik dacht dat alles wat Virginia Woolf geschreven had, vooral experimenteel was, dat je Mrs Dalloway zou moeten bewonderen om de knappe manier waarop er een nieuwe romankunst in wordt ontwikkeld, maar dat je er emotioneel weinig aan zou kunnen beleven. Wat heb ik me daarin vergist. Voor alles is Mrs Dalloway een prachtig en rijk boek, vol gevoelens. Je wordt als lezer heen en weer geslingerd tussen de hoofden van allerlei mensen in het Londen van een paar jaar na de eerste wereldoorlog. En in die hoofden woelt het — alleen de alleronsympathiekste personen in het boek lijken werkelijk tevreden met zichzelf, zoals de arts Bradshaw, die zijn gevoel van eigenwaarde zelfs niet laat verpesten door de zelfmoord van een patiënt. Die Bradshaw — in zijn hoofd kijken we trouwens niet — vormt dan wel de belangrijkste verbinding tussen de twee hoofdpersonen: de vrouw van een parlementariër...

Ik hoorde laatst een beschouwing van de Amerikaanse letterkundige Martin Evans over Hamlet , waarin allereerst werd opgemerkt hoeveel theorieën er over het onbegrijpelijke gedrag van de hoofdpersoon van dat stuk zijn, en vooral over de vraag waarom hij niet tot actie komt. Is hij een filosoof die nu eenmaal zijn ideeën niet in de werkelijke wereld kan implementeren? Een christen die door zijn geloof wordt tegengehouden om zijn barbaarste heidense plicht te doen? Een Freudiaanse zoon die de nieuwe vader van zijn moeder niet kan vermoorden omdat die vader gedaan heeft wat hij eigenlijk zou willen doen? Geen enkele van die theorieën klopte helemaal, zei Evans. En dat was ook Shakespeares bedoeling: zo weerspiegelde Shakespeare het onbegrijpelijke van het menselijke gedrag. Het stuk was geschreven in een tijd dat alles op zijn kop kwam te staan door de ontdekking van Amerika, de reformatie, enz. De mens was niet langer doorzichtig, en Shakespeares stuk daarom ook niet. Hamlet begint niet...

Vertaling: Arthur Langeveld Nadat je De dood van Ivan Iljitsj gelezen hebt, wil je meteen weer opnieuw beginnen met lezen. Op de laatste bladzijden is Ivan doodgegaan, en op de eerste bladzijden wordt daarop gereageerd door zijn collega's van de rechtbank op de manier waarop hijzelf een maanden eerder op een soortgelijk bericht zou hebben gereageerd. In de eerste plaats denkt iedereen aan de promotiekansen die deze dood biedt. In de tweede plaats is iedereen verheugd 'dat híj gestorven was en niet ik'. En als je dat begin dan nog een keer gelezen hebt, wil je eigenlijk weer opnieuw beginnen, want deze novelle zit zo vol kleine observaties van het vreselijke karakter van de mens dat je er een beetje vrolijk van wordt: de vreugde die Ivan heeft van de macht die hij bezit over anderen en de hij doorvoelt, juist door geen gebruik te maken van de macht; de machteloosheid van zijn vrouw om uit haar eenmaal aangenomen houding te stappen dat Ivan toch alles wel een beetje aan zich...

Vertaling: Gerard Koolschijn Zou Antigone niet eigenlijk Kreon moeten heten? Het is misschien een beetje laat om Sofokles te vragen zijn titel alsnog te veranderen, maar volgens mij gaat dit stuk meer over de manier waarop Kreon zich door zijn onbuigzaamheid — wet is wet, en de door mij uitgevaardigde wet is al helemaal heilig — uiteindelijk te gronde richt. Dat Antigone die wet uit zusterliefde overtreden heeft, dat ze voelde dat het niet anders kon, dat raakt hem allemaal niet. Zijn zoon waarschuwt hem zelfs nog tegen die onbuigzaamheid: U ziet langs winterstromen in de bergen hoe een boom die meegeeft al zijn takken gaaf bewaart, maar een die zich verzet, ontworteld, wordt vernield. Zo vaart de schipper die zijn schoot te krachtig spant en weigert hem te vieren omgeslagen voort met roeibanken ondersteboven in de zee. Die vertaling is prachtig, met al die precies gekozen woorden, fijne klankeffecten en mooie zinsbouw (het enige wat jammer is, is de verdubbeling van 'omgesl...

Voordat het verhaal van L'immoraliste wordt voorafgegaan door maar liefst twee verschillende distantiëringen. Eerst maakt de schrijver duidelijk dat hij helemaal niet noodzakelijkerwijs instemt met het gedrag van Michel, en dan doet de verteller, een vriend van Michel hetzelfde. Zelfs de titel is al een manier om afstand te nemen. Wat doet Michel dan voor ergs? Hij leeft erop los. Hij is geïnteresseerd in jongens, zonder dat hij veel met die jongens doet of lijkt te willen doen. Hij houdt er een eigen levensfilosofie op na, die erop neerkomt dat je het genot moet nastreven. Is dat nu zo'n schande? Zou je daar nu zoveel omtrekkende bewegingen om moeten maken? Zelfs in de tijd van Gide? Nee, waarschijnlijk niet, maar met dit alles doet Michel nog iets. Hij verwaarloost zijn vrouw, en hij haat haar misschien zelfs in stilte, terwijl zij eigenlijk altijd goed voor hem geweest is, hem verzorgd heeft toen hij ziek was, en zo nodig af en toe een oogje heeft toegeknepen. Aan het ein...

'Het dooit op de Overtoom' - dat is volgens Kees Fens een van de mooiste regels die hij kent , en zou hij in ieder handboek over poëzie moeten worden aangehaald. Zoveel spektakel had ik er zelf niet om gemaakt, maar deze eerste regel van het eerste gedicht van Camperts recentste bundel is inderdaad mooi. Zoals de hele bundel druipt van een heel mooi geformuleerde droevige melancholie. Waar zit hem dat toch in? Gisteren had ik het met iemand over eten: dat je met de prachtigste sauzen de mooiste effecten kunt bereiken, maar dat je ook de voorkeur kunt geven aan pure smaken, aan een caprese van tomaat, mozzarella en basilicum. De gedichten van Campert zijn dat soort capresen. Hier is een strofe uit het gedicht 'op mijn 72ste': het doodsbericht van onbekenden hooguit een keer in de verte gezien of over gelezen in de krant kan me al ontroeren nu ik voor mijn doen natuurlijk! oud ben en besef hoe dun het koord was waarop ik feestelijke salto's maakte De assonantie van ...