las!

Op een passagiersschip van New York naar Buenos Aires vindt een bizarre schaakwedstrijd plaats. Aan de ene kant staat de regerend wereldkampioen die buiten het schaken op geen enkele manier deelneemt aan de beschaving, en trouwens ook niet eens kan schaken zonder een bord te zien. Aan de andere kant zit dr. B., een slachtoffer van de Gestapo, die in eenzame opsluiting niets anders kon doen dan een boekje bestuderen met de 150 belangrijkste schaakwedstrijden ooit en daarnaast heeft geprobeerd tegen zichzelf te schaken. In eerste instantie wint dr. B., maar dan krijgt de wereldkampioen door wat hij moet doen: in een tweede wedstrijd rekt hij iedere zet zoveel minuten dat dr. B, die immers tegen zichzelf schaakt, ervan in de war raakt. Dit was de laatste novelle van Stefan Zweig, die hij schreef vlak voor hij in 1942 met zijn vrouw zelfmoord pleegde. Het verhaal gaat op twee niveaus over de oorlog. Aan de ene kant is dr. B een oorlogsslachtoffer — hij heeft wel niet in een concentratieka

Zou er al eens een student een scriptie hebben geschreven over het braken bij Jan Wolkers? Het komt, in ieder geval volgens mijn herinnering, heel vaker voor. Nu de gemoederen niet meer zo geschokt hoeven te zijn over de seks als veertig jaar geleden, is het misschien aardig zich eens te buigen over die andere vorm van lichaamssappen uitscheiden. De belangrijkste braakscène in Turks Fruit is ook het scharnier van het boek: de rest speelt zich duidelijk ofwel voor dit moment af, toen de hoofdpersonen nog gelukkig waren, of erna, toen het verval zich inzette. Erik zit op een personeelsfeestje van het bedrijf van zijn schoonmoeder, en ziet dan hoe zijn grote liefde Olga zit te flirten met een miezerig zakenmannetje. Hij staat op, braakt over iedereen heen, strompelt naar de toiletten en braakt daar nog eens over zijn eigen spiegelbeeld heen. Dat is een merkwaardige gang van zaken. Ik heb zoiets in ieder geval nog nooit meegemaakt, en ik heb er ook nog nooit over horen vertellen. Is die

Er zijn tijden geweest dat ik als ik niet slapen kon, aan priemgetallen dacht. Ik maakte sommen met ze tot ik uiteindelijk in slaap viel. Wat zijn ze toch interessant! Waarom ben ik indertijd geen wiskunde gaan studeren zodat ik nu al mijn tijd aan ze kon besteden. (Maar dan had ik vast iets anders moeten bedenken om bij in slaap te komen. In Stalking the Riemann Hypothesis legt de Amerikaanse hoogleraar Dan Rockmore de geschiedenis uit van het denken van de afgelopen 150 jaar over de zogenoemde Riemann-hypothese, een wiskundige stelling (nog steeds onbewezen, of in ieder geval was dat in 2005 zo) over de verspreiding van de priemgetallen over de gehele getallen. Er zijn oneindig veel getallen, en er zijn ook oneindig veel priemgetallen. Toch worden de priemgetallen naar mate we verder gaan tellen steeds spaarzamer: van de eerste twintig getallen zijn er acht priem (2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19), bij de volgende twintig zijn dat er nog maar vier (23, 29, 31, 37) en gaandeweg zijn het e

Hoe beschrijf je een peer voor iemand die nog nooit een peer gezien, geroken of geproefd heeft? Hoe moeten een aapje en een ezel praten over de verschrikkingen van dood en verderf? Als je jezelf zou kunnen redden door frisse lucht in te ademen door op het hoofdje van je dode dochter te gaan staan? Dat zijn enkele van de vragen die gesteld worden in Yann Martels nieuwe roman Beatrice and Virgil . Beatrice and Virgil gaat over een schrijver die ooit een succesvolle roman heeft geschreven en nu mislukt is in een project dat zou moeten gaan over de Holocaust. Volgens die schrijver, Henry, moet die verschrikkelijke gebeurtenis meer verwerkt worden in fictie. Het pure feitelijke verhaal is inmiddels verteld. Schrijvers hebben de taak om het steeds opnieuw nieuw leven in te blazen, met fictie. Henry's boek hierover mislukt echter (het wordt door de redacteuren net zo afgemaakt als Beatrice and Virgil zelf door de recensenten), en Henry begint een nieuw leven in een andere stad. Daar k

Dit boek heeft alles om een bestseller te zijn, en dat is het dan ook. Vlot geschreven, vol interessante wetenswaardigheden, en over een groots nieuw thema in het psychologisch begrip van onszelf: dat er onder ons bewuste nog een laag zit, het 'adaptieve onbewuste' dat net zo goed aan het denken en aan het rekenen is — niet het amorfe onbewuste van Freud, maar een evolutionair adaptief systeem waar wij mensen van alles meedoen. (Over datzelfde onderwerp ging het boek Het slimme onbewuste van Ap Dijksterhuis, dat ik een aantal jaar geleden las.) Ik heb Blink dan ook heus met plezier en interesse en hoe heten die dingen allemaal gelezen, nadat ik het van de plank van mijn vakantieadres had gevist. Maar er knaagde ook iets: deze stroming in de psychologie weerspiegelt iets te goed de tijdsgeest, en wel iets wat me eigenlijk niet bevalt in onze tijd. En dat is de afkeer van het beschouwelijke, vooral ook onder wetenschappers. Wetenschap wordt steeds meer en steeds vaker een soor

De arme burggraaf Menardo di Terralba trekt voor het eerst ten strijde tegen de Turken. Door een onhandige manoeuvre wordt hij precies in tweeën gespleten: een kwade rechterhelft en een in-en-in-goeie linkerhelft. Beide keren terug naar Terralba, de eerste om dood en verderf te zaaien, de tweede om uiteindelijk iedereen te irriteren over zijn goedigheid en neiging tot preken. Uiteindelijk worden beiden verliefd op hetzelfde meisje, Pamela. Ze treden in duel en snijden elkaar allebei aan de juiste kant open, zodat een dokter kan komen om hen aan elkaar te naaien. De geheelde burggraaf treedt met Pamela in het huwelijk en leeft nog lang en gelukkig. Dit was het eerste gehele boek dat ik ooit in het Italiaans las, en wat een gelukkige keuze! Calvino vertelt zo levendig en schilderachtig en zo vol plezier dat het niet erg is als je elk vijfde woord moet opzoeken. Terwijl je door het woordenboek bladert, gloei je nog na van de pret: over de Hugenoten die gevlucht zijn naar Terralba en onde

Dostojewski heeft een roman geschreven die in het Nederlands, kennelijk ten onrechte, lang bekend was als Schuld en boete en tegenwoordig verkocht wordt onder de correctere vertaling Misdaad en straf . Nu dat zo is, stel ik voor om die oude titel te reserveren voor het verzameld werk van Franz Kafka. Al zijn verhalen, en al zijn romans, gaan volgens mij over schuld, over je schuldig voelen, over proberen die schuld af te wentelen op anderen, of op instituten, zonder dat het helpt. (Volgens mij heeft de volksmond het dus verkeerd als die het heeft over kafkaiaanse toestanden en daarmee doelt op onbarmhartige bureaucratie die de onschuldige burger plaagt, Kafka heeft het over het omgekeerde, over de burger die zijn gevoel van schuldigheid projecteert op, bijvoorbeeld, de bureaucratie en hoopt dat deze hem gaat straffen.) Ik ben nu met vakantie, en heb op mijn favoriete plekje in de schaduw een groot aantal van zijn verhalen beluisterd, die in 2008 in een cd-box verschenen zijn ter gele

De Mahabharata is het verhaal van vijf broers die allemaal met dezelfde vrouw getrouwd zijn en ten strijde trekken tegen hun honderd neven. De broers en de neven hebben allemaal een goddelijke oorsprong, en hun strijd neemt dan ook epische proporties aan. Anders dan in de Ilias en de Odyssee is er alleen niet veel sprake van goddelijke interventie. De broers worden weliswaar gesteund door Krishna, maar verder moet iedereen het vooral zelf zien te rooien. Zoals Narayan uitlegt in zijn inleiding, komt de opmerkelijkste tussenkomst waarschijnlijk van de ziener Vyasa, die af en toe ineens opduikt (altijd op precies het juiste moment) om dan de toekomst te voorspellen. Die rol van Vyasa is vooral zo wonderlijk omdat dezelfde man geacht wordt de auteur van de Mahabharata te zijn. In zijn oorspronkelijke vorm is de Mahabharata afschrikwekkend lang: ruim acht keer de omvang van Ilias en Odyssee samen. Daarvoor moet je waarschijnlijk ook veel moois krijgen: de hele Bhagavad Gita - een van de

Ik heb me vandaag grondig geërgerd aan Goethe en zijn Faust. Ik zat in Italië in de tuin, in de weldadige schaduw van een olijfboom, met de tekst op mijn e-reader én tegelijk voorgelezen op mijn iPod. En tegen het einde ergerde ik me dood. Het was dat Faust naar de hel gesleept werd door Mephistopheles, want anders had een van mijn apparaten het niet overleefd. Ik vind dat Goethe pretentieus bazelt. Dat hij een boodschap brengt dat het ware leven zich buiten de studeerkamer bevindt, terwijl hij zelf niet de indruk wekt daar ooit uit vandaan gekomen lijkt te zijn. Dat hij gevoelens boven alles stelt, maar die gevoelens vervolgens larmoyant maakt. Het eindeloze gejammer van Gretchen aan het eind van het stuk - oh, wat is ze toch onschuldig, en oh, wat wordt ze toch gek van verdriet - vind ik een smakeloze imitatie van Orphelia in Hamlet. Het hele stuk is vooral namaak, een namaak-middeleeuwse sfeer, opgeroepen aan het begin van de negentiende eeuw. Het ligt vast aan mij. Goethe is n

Vertaling: Robert Cook De dertiende eeuw was een moeilijke tijd voor IJsland. Het land raakte door onderlinge twisten bijna aan de afgrond, en werd uiteindelijk door Noorwegen overgenomen. Pas in 1944 zou het weer een onafhankelijk land worden. In die tijd kwamen de sagen tot stond, min of meer historische verhalen over de grote mannen uit het verleden, dat wil zeggen van rond het jaar 1000. De beroemdste daarvan is Njal's Saga , het verhaal over de 'baardloze' maar wijze en slimme Njal en diens krachtige en dappere vriend Gunnar. Zolang ze leven behouden ze hun vriendschap. Hun beider vrouwen beramen allerlei slechts en zorgen er voor dat er mannen uit het andere kamp worden vermoord. Gunnar en Njal lossen dat steeds op in onderling vergelijk: jouw mannen hebben mijn oom vermoord, maar als je mij tweeduizend goudstukken geeft, praten we nergens meer over. Uiteindelijk vallen beider mannen ten prooi aan laffe vijanden die Gunnar onverwacht thuis overvallen, en Njal's hu

When She Was Good is, geloof ik, een van Philip Roth's minst geliefde romans. Het is ook een van zijn minst kenmerkende, de enige met een vrouwelijke hoofdpersoon en de enige waarin geen enkele jood voorkomt. Bovendien maakt Roth het bijna onmogelijk om sympathie op te vatten voor Lucy, die haatdragend is, en scheldt en zich moreel ieders superieur waant en niet lijkt te zien dat de mensen om haar heen ook maar proberen met haar om te gaan. Ik vond het prachtig. Toegegeven, ik vond het moeilijk om in het verhaal te komen, misschien omdat ik teveel verwachtte teleurgesteld te worden door Philip Roth die eens iets heel anders had willen doen en zich daaraan had vertild. Maar op een bepaald moment werd ik gegrepen door het verhaal van iemand die geconfronteerd wordt met echt onrecht dat haar is aangedaan - haar vader drinkt, haar vriendje maakt haar zwanger, haar vriending laat haar zomaar vallen - maar die daar zo extreem onverzoenlijk op reageert dat ze zichzelf een normaal leven

Dit boek heeft alles. Het is prachtig, adembenemend prachtig geschreven. Het is spannend. Het vertelt een verhaal dat te weinig vertelt wordt - het verhaal van de ziekte van de corruptie in Afrika. Het licht de lezer in over de politieke geschiedenis van Kenia van vooral de afgelopen tien jaar. En het steekt een hart onder de riem, omdat er helden zijn, die weliswaar geen heiligen zijn, en allerlei menselijke problemen hebben, maar die op het juiste moment opstaan en er wat tegen doen. John Githongo was een journalist en een activist tegen corruptie toen hij door de nieuwbakken president Kabaki in 2002 werd aangesteld als een soort hoge ambtenaar die de corruptie moest observeren en hierover rechtstreeks verslag uitbrengen aan de president. Gaandeweg kwam hij erachter dat zijn functie niet meer was dan een schaamlapje: met de schandalen die hij oprakelde werd nooit iets gedaan. Hij was een Kikuyu, net als Kibaki, en leden van dezelfde volksstam werden niet geacht elkaar aan te pakken.