las!

Lang leve de commissie die de Nobelprijs voor de Literatuur uitreikt. In eerste instantie reageerde ik een beetje cynisch toen ik hoorde dat de prijs dit jaar naar Herta Müller zou gaan. Ik geloof dat ik de naam weleens had gehoord, maar ik wist helemaal niets over haar. Niet dat ze geboren was uit Duitse ouders in het communistische Roemenië — ik was er nauwelijks van op de hoogte dat er in Roemenië een Duitstalige minderheid was. Niet dat ze een grote stapel boeken heeft geschreven in allerlei genres: fictie, poëzie, essayistiek. Niet dat ze werkelijk prachtig, prachtig kan schrijven. Zonder de Nobelprijs was ik daar misschien ook nooit achtergekomen. Toen ik vorige week in Duitsland was, kocht ik er de roman Herztier . De uitgever had snel van een aantal boeken van Müller herdrukt, en ik koos Herztier er tamelijk willekeurig uit, omdat het een roman was die volgens de omslagtekst beloofde over een van Müllers centrale thema's te gaan, de onderdrukking in communistisch Roemen...

De Nederlandse vertaling van Shakespeares Midzomernachtsdroom kende ik ooit vrijwel uit mijn hoofd. Ik speelde in een orkest dat een voorstelling begeleidde en hoorde het stuk dus heel vaak voorbij komen. Ik kon niet op het toneel kijken, maar de tekst beitelde zich in mijn hoofd. Dat is inmiddels meer dan twintig jaar geleden. Sindsdien heb ik het stuk een aantal maal gezien, als film en in het theater. De Nederlandse tekst klonk altijd door — waar het in 'mijn' voorstelling grappig was geweest, wilde ik dat het nu ook grappig was, want de regie die ik begeleidde had de nadruk liggen op de humor. Hoe grappig is de Midzomernachtsdroom? De Nederlandse tekst begint langzaam weg te zakken, en ik zag nu vooral parallellen met de Metamorphosen van Ovidius , dat ik onlangs gelezen heb. Dat komt niet alleen doordat in ieder geval het verhaal over Pyramus en Thisbe uit het boek van de Romeinse voorganger komt, maar de Midzomernachtsdroom is een stuk vol veranderingen: de eenvoudige h...

Vertaling: Samuel Beckett Malone gaat dood, hij ligt in een bed en wordt misschien verzorgd, soms wordt hem eten aangereikt en soms wordt zijn po geleegd. Hij ziet zijn bewakers of verzorgers niet en hij kan zijn bed niet uit. Soms roert hij met zijn stok in zijn schamele bezittingen, soms haalt hij wat persoonlijke herinneringen op (tussen neus en lippen vertelt hij dat hij vijf mensen vermoord heeft maar wie dat waren of waarom ze dood moesten, vermeldt hij niet) en verder belooft hij verhalen te vertellen: die verhalen zouden gaan over een vrouw, over een man, over een dier en over een steen, maar als ik het goed begrijp komt het alleen min of meer van het verhaal over die man, die aanvankelijk Sapo heet totdat Malone beseft dat Sapo een nare naam is; vanaf dan heet hij Macmann. Macmann begint gaandeweg steeds meer op Malone te lijken, althans hij eindigt ook oud en eenzaam in een bed en krijgt een eigenaardige relatie met een verzorger die hem zijn schrijfpotlood wil afnemen en m...

Hoe komt het dat vrouwen tot het begin van de twintigste eeuw nauwelijks grote literatuur schreven? Doordat ze geen eigen kamer hadden en onvoldoende eigen financiële middelen. Dat is de bijna marxistische slogan die Virginia Woolf in dit beroemde essay een aantal keer naar voren brengt. Maar wie doorleest, merkt dat de analyse veel complexer is. A room of one's own is een essay dat voldoet aan het soort regels dat ik op school geleerd heb voor het essay: een persoonlijke gedachtegang wordt in sprankelend Engels uiteengezet, en de schrijfster deinst er niet voor terug erbij te vertellen waar ze hoe op welke gedachte is gekomen en wat ze toen at, en evenmin is ze bang zichzelf tegen te spreken. A room of one's own is indrukwekkend. Omdat vrouwen nooit de kans hebben gekregen te schrijven – Woolf bespreekt enkele prangende gevallen van Britse vrouwen die schitterend werk hadden kunnen leveren als de omstandigheden anders waren – is er ook geen traditie van vrouwelijk proza, van...

Vertaling: Patrick Bowles en Samuel Beckett Molloy strompelde ooit door de wereld op zijn krukken, maar zit nu gevangen in het huis van zijn moeder, waar hij verslag uitbrengt aan een onbekende die zijn papieren komt ophalen en van aantekeningen en/of correcties voorziet. Moran wordt door een boodschapper van zijn opdrachtgever opgeroepen om Molloy te zoeken en hij trekt er samen met zijn zoon op uit om dat te doen. Natuurlijk moet hij zijn zoon, die net als hijzelf Jacques heet, af en toe mores leren, maar op een dag laat Jacques hem in de steek, terwijl hij nauwelijks nog kan lopen, zelfs niet op zijn krukken. Hij brengt verslag uit aan zijn onbekende opdrachtgever. Samuels Beckett was volgens de literatuurhistorici de laatste modernist. Molloy is de eerste van drie romans die hij in de jaren vijftig schreef en die samen met enkele toneelstukken als Wachten op Godot de basis legden voor zijn roem. De samenvatting die ik hierboven geef, klinkt vast heel afschrikwekkend, net als d...