las!

Als Philip Roth ooit een boek heeft geschreven dat een luisterboek moest worden, dan was het Deception : het boek bestaat geheel en al uit dialogen van een Amerikaanse schrijver (Philip) die in Londen woont. Meestal spreekt hij met zijn minnares tijdens hun geheime afspraakjes, maar er zijn ook wat gesprekken met andere minnaressen, met zijn vrouw en met een jaloerse man die hem ervan verdenkt iets met zijn vrouw te hebben. Die dialogen worden hier prachtig uitgesproken door twee acteurs, een man en een vrouw. Het boek is niet erg dik, het is een van de kortere werken, uit een periode vlak voordat Roth zich met enkele grote en beroemde boeken definitief als een heel belangrijke schrijver zou leren kennen. Deception  stamt uit een periode waarvan ik dacht dat ik niet zoveel hield. Ik had het mis: wat een mooie, melancholische studie van het menselijk bedrog en uiteindelijk toch ook van de liefde is dit boek. In recensies op het internet wordt wel gezegd dat een sterk punt va...

Is het nodig, dat er een aparte bijbel komt voor ongelovigen? Natuurlijk niet. Er zijn al zoveel bijbels, en je hoeft niet eerst gedoopt te zijn om die te kunnen kopen en lezen. Sterker nog, er zullen in Nederland niet heel veel mensen zijn die nog letterlijk geloven wat er in Genesis wordt verteld. Maar tegelijkertijd kan de bijbel niet vaak genoeg worden naverteld – vooral als dat met het vertelplezier en de schwung  van Guus Kuijer gebeurt. Iedere verteller voegt weer iets nieuws toe, buigt het verhaal weer naar zichzelf toe, zoals Kuijer ook verschillende van zijn vertellers laat benadrukken. Kuijer heeft vertellers gekozen die over het algemeen wat buiten de grote lijnen stonden (Sara, de vrouw van Abraham; Benjamin, de zoon van Jakob; de eeuwige outsider Isaak). In zijn versie zijn het ook degenen die het geloof van de echt drijvende krachten van wat afstand bezien. Zo vertelt Cham, de zoon van Noach, het verhaal van zijn vader als het verhaal van een halve godsdienstw...

Zie hier de ingrediënten voor een Franse moderne roman: de hoofdrolspelers bewonen een appartement in het centrum van Parijs. Ze hebben een semi-artistiek beroep. Ze klagen over de stand van de moderne Franse literatuur. Zodra je ze alleen laat, geven ze zich over aan orale seks. La jouissance  van Florian Zeller voldoet precies aan alle eisen. De ingrediënten komen er keurig in voor. Het boek gaat over de tot mislukking gedoemde relatie tussen twee dertigers – tot mislukking gedoemd omdat ze niet echt van elkaar houden. Er wordt een parallel geschetst met Europa: de relatie tussen Frankrijk en Duitsland is ook zo (ik weet niet precies wat de parallel van de orale seks is). Op die manier wordt dan in ieder geval de illusie geschapen van iets meer diepte – het boek gaat ook nog echt over 'onze tijd'. De baas van de vrouwelijke hoofdpersoon zegt zelfs ergens dat Europa binnenkort tot de derde wereld gaat horen, dus er ligt zelfs verdoemenis over het boek. Ik geloof dat Zell...

Wat is het toch fijn om een lezer te zijn! Af en toe ontdek je ineens een heel nieuwe schrijver: zo een die al een groot oeuvre geschreven heeft en nog vorig jaar een intrigerend nieuw boek geschreven heeft. Julian Barnes bijvoorbeeld. Vorige week las ik zijn intrigerende The sense of an ending.  Ik geloof dat ik aan zijn beroemdste boek Flaubert's parrot  begonnen ben om nog iets meer te kunnen begrijpen van The sense.  Maar dankzij de papagaai ben ik meteen begrepen. Hoe kun je een biografie schrijven van Gustave Flaubert, de schrijver die het werk ver voor de persoonlijkheid stelde? Hoe kun je zelfs in zo iemand geïnteresseerd zijn? Dat kun je eigenlijk niet, althans niet als persoon van vlees en bloed. De enige die in zo iemand geïnteresseerd mag zijn is een verzonnen personage. Zoals Geoffrey Braithwaite, de 'hoofdpersoon' van Flaubert's Parrot , wanneer je dat boek tenminste als een roman wil lezen. Braithwaite denkt veel over de naam van Flaubert  na, ...

Guy Ableman is een schrijver in een tijd waarin uitgevers al in paniek raken als ze een schrijver zien aankomen – bang dat hij misschien wel eens een goed boek geschreven zou kunnen hebben. Dat ze dan moeten uitgeven, terwijl niemand het meer wil hebben. Het is niet zijn enige probleem. Een ander is dat hij verliefd is op, of in ieder geval verlangt naar, zijn schoonmoeder, Polly, die nooit een boek gelezen heeft. Zoo Time  is een satire op de moderne letterkundige wereld, waarin er veel te veel schrijvers zijn, en eigenlijk nauwelijks nog lezers. De paar lezers die Ableman tegenkomt, lijken alleen maar te lezen om de schrijver tijdens een literaire avond onder de neus te kunnen drukken wat een hekel ze eigenlijk aan zijn schrijfstijl en zijn onderwerpen hebben. Bijna iedereen in het vak gaat eraan onderdoor, verschillende agenten plegen op een krankjoreme manier zelfmoord en worden vervangen door jonge dingen die nog bij Ableman op schoot gezeten hebben. Zijn vrouw schrijft ...

De uitgever Richard Millet heeft in Frankrijk voor enorme ophef gezorgd met zijn pamflet  Langue fantôme. Suivie d'Éloge litteraire de Anders Breivik . Dat komt vooral door het tweede deel, een stuk van een pagina of tien waarin hij Anders Breivik verdedigt als een soort kunstenaar, die weliswaar iets vreselijks gedaan heeft, maar dat wel op een perfecte manier heeft uitgevoerd. Inmiddels heeft Millet moeten opstappen bij zijn werkgever, Gallimard, en is hij ook anderszins van alle kanten aangevallen. Ik moet zeggen dat het mij wel terecht lijkt dat Millet bij Gallimard moest opstappen. Hoe kan iemand zulk verward hysterisch gekrijs op papier brengt ooit een goed boek herkennen als hij het moet uitgeven? En dan heb ik het nog niet eens over die verdediging van Breivik, want die staat achterin het boek, en toen toeterden mijn oren al behoorlijk van al het geroep over de vreselijk treurige, derdewereldstaat waar het Frans in is geraakt, door toedoen van allerlei buitenlanders d...

Wat veel lezers van The sense of an ending lijkt te overkomen: nadat ik het boek uitgelezen had, begon ik meteen  opnieuw. Ik heb nog nooit een boek tweemaal onmiddellijk achter elkaar gelezen (of beluisterd, maar dat maakt geen verschil). Wat gebeurt daar op het eind? Wat is dat voor een eind? Had je die niet veel eerder zien aankomen? En is die laatste draai wel echt de laatste? Zit er niet ergens in het verhaal een heel andere draai verstopt? Het is nog sterker. Nu ik The sense of an ending  uitheb, en het nog steeds niet weet (een beetje googlen brengt je op allerlei theorieën, maar er lijkt niemand te zijn die het echt allemaal sluitend weet te krijgen, er blijven altijd nog wel wat intrigerende draadjes hangen), ben ik zelfs andere boeken van Barnes gaan lezen. Om te beginnen zijn bekendste, Flaubert's Parrot – ook heel lezenswaard, ik zal er binnenkort wel  over schrijven, hier. In ieder geval staat er een beschouwing in over einden van romans, over hoe onna...