las!

Als er ooit ergens een woelige periode moet zijn geweest, was het in Jeruzalem aan het begin van onze jaartelling. De joden waren onderling in allerlei theologisch dispuut, vooral over de interpretatie van de Torah, en over de plaats van het offer daarin. In het jaar 70 werd de Tempel door de Romeinen verwoest. En ondertussen liep er daar ook nog een zekere Jezus rond. Jona Lendering heeft die tijd beschreven in een mooi boek – heel duidelijk, heel toegankelijk zonder populair te worden. Hij maakt daar ook wel een beetje een vertoon van, van dat niet populair worden en toch duidelijk zijn, doordat hij er een paar keer op wijst dat academische oudheidkundigen daarin tekort schieten; maar hij maakt het ook waar. Heel knap beschrijft hij als het ware het ontstaan van het Christendom bezien vanuit het Jodendom – hoe het voor zover we iets over Jezus kunnen weten een niet onlogische Joodse beweging was, en hoe vooral de politieke ontwikkelingen in de decennia erna ervoor zorgden dat het C...

Een bruid in de morgen  kende ik wel bij naam, maar ik had geen idee waar het over ging. Zoals ik hier dan maar moet bekennen dat ik sowieso heel slecht bekend ben met het werk van Claus. Maar nu zijn een aantal van zijn toneelstukken bewerkt als hoorspel en voor de radio uitgezonden. (Ja, het kan nog! Er gebeuren nog dingen! De cultuur is nog niet helemaal dood!) Het is een indrukwekkend stuk. Een oudere nicht besluit dat ze met haar veel jongere neef wil trouwen. De oudere nicht heeft geld, terwijl het gezin van de jongere neef door de enigszins mislukte artistieke aspiraties van vader juist is afgegleden. Dus ziet moeder haar kans schoon; bovendien kan op deze manier misschien een einde worden gemaakt aan de wat broeierige relatie tussen broer (de neef) en zus. Het is een toneelstuk dat gaat waarover toneelstukken moeten gaan: over de eindeloze complexiteit van menselijke relaties. Binnen twee uur worden je vijf verschillende gezichtspunten voorgeschoteld – nicht, vader, moe...

Het is een interessant fenomeen: er is een type boek dat over een lokaal iemand gaat die heel eigenzinnig en excentriek is en die op een licht surrealistische manier de hele wereld verandert. Salman Rushdie schreef ze over India, Gabriel Garcia Marquez over Colombia en sindsdien zijn er veel bestsellers volgens het stramien geschreven. Jonas Jonasson schreef er een over een Zweedse man, wiens leven ongeveer samenviel met de twintigste eeuw en die min of meer bij toeval bij allerlei gebeurtenissen in die eeuw aanwezig was – zodat hij bijvoorbeeld per ongeluk de atoombom uitvond – en die aan het eind van zijn leven nog in een paar dagen een enorm tumult veroorzaakt door te ontsnappen uit het bejaardenhuis, een koffer met miljoenen kronen te stelen, de boeven van wie die kronen zijn te vermoorden, enzovoort. Het werd een groot succes, dit boek, en dat is natuurlijk ook wel verklaarbaar. Het is het soort lichte kost waarvan de lezer ook nog eens het gevoel kan overhouden dat hij iets h...

Thuis heb ik tientallen dikke delen staan met alle aflevering van Die Fackel  gebundeld, het tijdschrift dat de Oostenrijkse satiricus en schrijver Karl Kraus tussen 1899 en 1936 uitgaf en volschreef. Ik heb het bijna 25 jaar geleden geërfd van mijn grootvader en er nooit ingekeken – dat zou ooit nog wel eens komen. Of opa er zelf wel in gelezen had, weet ik niet. De delen zien er nog betrekkelijk maagdelijk uit. Jonathan Franzen vind ik een interessante Amerikaanse schrijver. Daniel Kehlmann vind ik een interessante Oostenrijkse schrijver. Franzen heeft nu, met hulp van Kehlmann en een Kraus-deskundige een tweetalige editie uitgebracht van enkele essays van Kraus, onder de naam The Kraus Project, die het geloof ik onwaarschijnlijker maakt dat ik Die Fackel ga lezen. Op zich is The Kraus Project  een fascinerend boek, het soort boeken dat ik graag lees, omdat ze zo lekker ingewikkeld in elkaar zitten. Links staat de Duitse tekst, rechts de vertaling, maar er zijn ook heel ...

Iedereen die iets over  Godin, held wil zeggen, zal eerst twee dingen moeten vermelden: dat het boek begint bij hoofdstuk 50 en eindigt bij hoofdstuk 0 en dus achterwaarts verteld wordt – althans, binnen ieder hoofdstuk verloopt de pijl van de tijd wel normaal, maar bij de overgang van het ene naar het andere maak je telkens even een sprongetje; en dat er heel veel erecties en vulva's in voorkomen. Dat laatste was voor sommige recensenten een bezwaar, maar het eerste wordt geloof ik door iedereen geaccepteerd. Het is misschien vooral ook de combinatie van die twee elementen die het boek bijzonder maken, een genre apart. Een verhaal zo achterstevoren in de tijd lezen, vraagt nogal wat van je lezer; je moet je geheugen heel anders inrichten, omdat je niet onthoudt wat er al gebeurd is maar wat er nog gebeuren gaat. Daar is zo'n geheugen nu eenmaal niet zo op ingericht. En boeken met veel zo expliciete seks vragen meestal juist maar heel weinig van het geheugen. Ik geloof dat ...