las!

God bestaat niet, dat weet Richard Dawkins bijna zeker. Ga maar na hoe ingewikkeld het universum is, met al die lichtjaren en al die verschillende levensvormen. Als dat allemaal gemaakt zou zijn, hoe ingewikkeld zou de Maker dan niet moeten zijn - en waar komt Die dan weer vandaan? Nee, dan biedt bijvoorbeeld de evolutietheorie een veel betere verklaring, omdat je daar kunt begrijpen hoe complexiteit stapje voor stapje vanzelf kan ontstaan. De voornaamste klacht die je over dit boek waarschijnlijk op het internet vindt: dat Dawkins zo fanatiek, zo bijna fundamentalistisch is. Zelf zegt hij daar ook wat over - want bijna iedere mogelijke kwestie die je over het bestaan van God zou kunnen aansnijden, snijdt Dawkins ook inderdaad aan, dat maakt dit tot een goed essay. Maar wat hij zegt over zijn eigen fundamentalisme, bevredigt niet: hij zegt dat hij niet fundamentalistisch kan zijn omdat hij geen heilige tekst heeft en als wetenschapper altijd bereid is van mening te veranderen. Het pro...

Op de middelbare school leerde ik de toespraak van Mark Anthony uit Julius Caesar uit mijn hoofd. Ik weet niet meer of dat verplicht was, of het gevolg van mijn eigen kunstliefde of uitsloverij, maar nog steeds kan ik die hele toespraak desgewenst opzeggen. Veel verder dan dat was ik nooit gekomen, het hele stuk heb ik nooit gezien of gelezen. Ik weet niet of het in Nederland wel wordt opgevoerd, en als dat niet zo is, weet ik niet waarom niet. Hoe dit ook zij, omdat ik nu alle stukken van Shakespeare in de editie van de BBC in huis heb, moest het daar nog van komen. Die toespraak blijft indrukwekkend - de beste toespraak ooit, sterker misschien wel dan Barack Obama. Ook de rest van het stuk gaat grotendeels over taal, over hoe gevoelens iedere kant op geboetseerd kunnen worden door taal. Op het eind wint het zwaard, doordat de samenzweerders tot de conclusie komen dat hun positie hopeloos is, maar zelfs dat is uiteindelijk een self fulfilling prophecy , gebaseerd op valse berichten...

Geert Wilders is niet helemaal consequent. Hij vindt dat er algemene Nederlandse waarden zijn, en dat iedere Nederlander die waarden zou moeten aanhangen. Maar hij maakt wel steeds een onderscheid tussen de islam, die hij zegt te bestrijden, en de moslims, die hij respecteert. In het eerste geval legt hij een ijzeren band tussen waarden en identiteit, die hij in het tweede geval bestrijdt. Het is een voorbeeld van een fragment van een analyse zoals Rob Wijnberg die de laatste jaren in nrc.next publiceert. Vorig jaar verzamelde hij ze in de bundel Nietzsche en Kant lezen de krant . Ik lees nrc.next niet regelmatig, maar de stukjes van Wijnberg vind ik vaak interessant en nu leuk genoeg om deze bundeling te willen lezen. Hij schrijft en denkt inspirerend, en deze bundeling begint met een aantal mooie stukken, zoals het allereerste, waarin hij behandelt 'waarom meer keuze tot meer keuzevrijheid leidt' (als er oneindig veel keuze is, kun je geen verschil meer maken tussen de opti...

Vertaling: Eva M. Martin Een klassiek boek lees je nooit alleen, ik in ieder geval niet, die mijn mond kan houden en altijd wel aan iemand vertel wat ik nu aan het lezen ben. Bij klassiekers is de kans dan vrij groot dat je gesprekspartner dat boek dan al gelezen heeft, en je er iets over vertelt. Zoals je klassiekers ook op internet kunt opzoeken en dan vindt wat anderen er over gelezen had. Mijn collega B. vertelde me dat hij zich een scene herinnerde waarin iemand een toespraak houdt waarin hij zegt dat de Katholieke Kerk slecht is, een pervertering van de Orthodoxe, maar dat de atheïsten nog slechter zijn, en dat de socialisten het allerslechtst waren. B. had zich altijd afgevraagd hoe de communisten dat vonden, voor wie Dostojevski de grote Russische schrijver was. Op de Engelse Wikipedia las ik dat een schilderij van Holbein heel belangrijk was, een schilderij met de van het kruis genomen Jezus, dat menigeen doet twijfelen aan het geloof. De idioot gaat over een jonge Russische ...

Als tiener bewonderde ik Wilde, maar sindsdien heb ik zijn werk nooit meer echt gelezen. Indertijd als tiener slikte ik in zekere zin alles voor zoete koek. Wilde was enorm grappig, om stukken als The Importance of Being Earnest kon je lachen, 'all art is quite useless', en dat was het dan. Nu viel me op wat een merkwaardig stuk The Importance is. Aan psychologie wordt bijvoorbeeld in het geheel niet gedaan en het verhaal had Wilde niet hoeven schrijven - dat is het soort materiaal waar al honderd jaar eerder een aantal Mozart-opera's over geschreven waren. Het stuk schittert bij gratie van de grappige dialogen, en schitteren doet het volop. Bijna iedere claus is spitsvondig. Er zijn allerlei ideeën over de functie van taal. Populair is bijvoorbeeld de gedachte dat taal dient voor communicatie: ik heb een denkbeeld in mijn hoofd en door te praten zorg ik ervoor dat jij een soortgelijk denkbeeld in je hoofd krijgt. Maar er zijn ook andere functies, en die zijn misschien w...

Vroeger ging de Nederlandse schrijver en journalist Ian Buruma weleens lunchen met de beroemde Britse filosoof Isaiah Berlin. Een van de dingen die IB1 inspirerend vond van IB2 was dat deze zich niet wentelde in zijn eigen gelijk. Berlin was als denker duidelijk door de Verlichting geïnspireerd, maar hij vond het boeiender om zich daarom bezig te houden met tegenstanders: "Denkers van de contra-Verlichting zoals De Maistre, Hamann en Vico waren allesbehalve domoren, en in hun theorieën kon je tenminste je tanden zetten". Buruma zegt dat om een reden — zijn boodschap is dat we moeten streven naar de vrijheden die de Verlichting ons aan de hand heeft gedaan, maar dat we daarbij geen fundamentalisten moeten worden. Behalve over geweld valt over alles te marchanderen, zegt hij, iedere vrijheid heeft altijd zijn beperkingen gekend die we voortdurend met elkaar in de samenleving moeten zien af te spreken: "als een geloof in westerse waarden zich verhardt tot een dogma en vrij...

Pippi Langkous is te sterk voor mij. Dat dacht ik lang terwijl ik haar avonturen na lange, lange jaren weer eens aan het herlezen was. Haar karakter is onweerstaanbaar: haar onversaagdheid, haar doorzettingsvermogen, haar moed en haar levenslust maken haar een van de mooiste karakters uit de twintigste eeuw. Maar daarnaast is ze zo sterk als een superheld: ze tilt haar paard met één arm op en ze gooit boeven die haar belagen een paar meter de lucht in, en dat doet afbreuk aan die karaktereigenschappen, vond ik. Als je zo sterk bent, is het niet zo moeilijk om dapper te zijn. Een paar maanden geleden heb ik toevallig de Nederlandse musicalversie gezien, met mijn neefje en nichtje, en daarin is Pippi ook niet zo sterk. Misschien is dat om praktische redenen - zie maar eens een boef drie meter de lucht in te gooien in het theater - maar misschien hadden de scenarioschrijvers ook hetzelfde gevoel, dat het jammer is dat Pippi zo sterk was. Maar terwijl ik vorderde in Pippi's avonturen...

Rilke durfde ik bijna niet meer te lezen. Op de middelbare school vond ik zijn werk al zo verpletterend mooi, dat ik me afvroeg of dat wel mocht, of zijn werk eigenlijk niet bijvoorbeeld kitscherig was, zodat je uitgelachen zou worden als je ermee voor de dag zou komen. Inmiddels ben ik 25 jaar ouder en heb veel andere dingen gelezen. De vraag was nu dus geworden of die jongere ik wel bij zijn oudere zelf voor de dag kon komen met deze voorkeur. Ik ken een aantal gedichten van Rilke geheel of gedeeltelijk uit mijn hoofd, en die zeg ik nog wel eens voor mezelf op, en dat is natuurlijk wel een toetssteen. Aan de andere kant kun je een gedicht dat je uit je hoofd kent nauwelijks nog beoordelen. En zo begon ik aan de Neue Gedichte Erster Teil , indertijd mijn lievelingsbundel, die trouwens niet als e-book te vinden is op internet: ik heb hem zelf samengesteld van de losse gedichten die wel op internet te vinden zjin en op mijn lezer gezet omdat ik wist dat er een dag zou komen waarop ik e...

De naam Berthe Meijer leverde in mijn familie vroeger altijd discussie op. Sommigen waren dol op haar en haar recepten, andere vonden haar te elitair. Hoewel ik er weinig vanaf wist, heb ik me altijd een beetje tot de laatste richting bekend, mevrouw Meijer stond voor mij voor veel te ingewikkelde en zware chocoladetaarten. Nu heeft ze een boek geschreven dat ik nooit ga vergeten. Berthe Meijer heeft als kind in Bergen-Belsen gezeten, en later van haar psychiater geleerd dat een van de trauma's voor oorlogsslachtoffers is dat ze in de gewone wereld moeten leven. Over dat trauma is maar weinig geschreven; dit boek geeft er een aangrijpend verslag van. Hoe kun je een normaal leven leiden als je als kind tussen de stapels lijken gedoold hebt? Hoe kun je in een later leven ooit nog onbekommerd in een trein of vliegtuig stappen? Waarom zou je je niet vol pillen stoppen? Het boek heet Leven na Anne Frank , onder andere omdat de familie Meijer bevriend was met de familie Frank. Anne heef...