Anne Provoost. Decem. Ongelegenheidsgedichten voor asielverstrekkers. Querido, 2024

-



De bundel Decem van Anne Provoost is op het eerste gezicht heel helder. De dichter geeft duidelijke aanwijzingen over wat we mogen verwachten. Bijvoorbeeld door de ondertitel: Ongelegenheidsgedichten voor asielverstrekkers. De gedichten gaan dus over asiel, en een term als 'asielverstrekkers' suggereert dat de bundel een kritische blik werpt op dit fenomeen.

Bovendien opent de bundel met een mededeling van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, afkomstig uit een afwijzing van een vluchtelingenstatus:

Je asielrelaas bevat een opeenstapeling van eigenaardigheden en tegenstrijdigheden en onaannemelijkheden die de geloofwaardigheid van je vluchtrelaas volledig onderuithaalt.

Op het achterflap wordt ook nog eens uitgelegd waarom er zoveel tegenstrijdigheden in de elf lange gedichten lijken te zitten: de bundel gaat over een asielzoeker die in een bootje samen met zijn vrouw en kind asiel heeft willen zoeken, en zijn vrouw daarbij verliest. "Door de shock verliest hij het zicht op de gebeurtenissen, maar zijn verblijfsvergunning hangt af van hoe geloofwaardig zijn rouw klinkt".

Menig recensent heeft er dan ook keurig op de bundel gereageerd door te wensen dat mensen die asielaanvragen beoordelen, of zelfs Marjolein Faber in hoogsteigen persoon, de bundel maar mag lezen.

Ik vermoed dat dit niet gaat gebeuren. Ik vermoed ook dat, mócht het wel gebeuren, Marjolein Faber niet op andere gedachten wordt gebracht. Te vrezen valt dat de bundel vooral gelezen wordt door mensen die hopen dat ándere mensen hem lezen.

Die lezers kunnen zich intussen wel verheugen op een bundel die niet alleen verwijst naar de Belgische asielwetgeving of de Nederlandse asielminister, maar ook naar de klassieke literatuur. Vanaf de Aeneis is er een rijke traditie van verhalen over mensen die hun vaderland in een boot ontvluchten over de Middellandse Zee. Provoost lijkt hierop aan te sluiten, onder andere door de gedichten in het Latijn te nummeren (nullus, unus, duo en zo verder tot decem).

Wat deze nummering nu zo belangrijk maakt dat de hele bundel ernaar genoemd is, vind ik ook na een potje hoofdbreken overigens nog steeds lastig te verklaren. Heeft het iets met de Decamerone te maken, waarin ook een overvloed aan verhalen wordt verteld? Ik vind dat niet heel logisch. (In een radio-interview heeft Provoost zelf min of meer gezegd dat het aantal van 10 willekeurig is, maar daar nemen we natuurlijk geen genoegen mee.)

Hoe dan ook verwijst behalve het Latijn naar mijn idee ook het naar metrum neigende ritme denken aan de klassieken. Hier wordt een modern epos geschreven in naar een driekwartsmaat neigend ritme, zoals ook de klassieke epische werken in drieën zijn. Decem begint zo:

ik voeg geen patroon toe
ik voel nauwelijks nat
ik heb de gele pikachu in mijn handen
en houd oogcontact
met de vrouw die me laadt

De gedichten zijn dan ook universeler dan dat het alleen voor 'asielverstrekkers' bedoeld zou zijn. We maken allemaal op weg naar een betere toekomst af en toe iets verschrikkelijks mee, waarover we dan vervolgens kunnen rouwen.

 

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt

-
Afbeelding
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat daarbij om gruwelijke spelen – maar niemand heeft gezegd dat kinderspel alleen maar gezellig samen een huisje bouwen van Lego is. De titel verwijst naar een raadsel dat Eva, de vertelster in het verhaal, aan andere meisjes opgeeft. De bedoeling van het raadsel is dat die meisjes het niet raden en dat ze daarvoor dan gestraft worden, bijvorbeeld doordat ze hun kleren uitdoen. Het is een raadsel waarbij een geheimzinnige situatie wordt geschetst en de deelnemers door ja/nee -vragen te stellen moeten reconstrueren wat er nu precies gebeurd is. Zoals Eva aan het einde iedereen in haar geboortedorp straft door h...
Meer lezen

Safae el Khannoussi. Oroppa. Pluim, 2024.

-
Afbeelding
  Een van de dingen die ze je niet vertellen als ze je leren lezen: dat je er als oudere plezier aan kunt leven omdat je je dan alsnog kunt laten overrompelen door de jeugd. Door de levenslust, de vertellust, de inventiviteit, de kracht van jonge schrijvers. Dat je je als 57-jarige op sleeptouw kunt laten nemen door een 30-jarige schrijver. Door Safae el Khannoussi bijvoorbeeld, met haar roman Oroppa. Het boek is al op veel plaatsen bejubeld, en het trekt je dan ook vanaf de eerste zinnen mee: De zoveelste schreeuw sneed door de kamer. Maar deze was anders. Op het bed lag de doodverklaarde met opengesperde ogen en mond, haar handen verkrampt in de lucht. De doodsreutel steeg op van het lichaam, klanken als rollend puin, een stem op straat vroeg om een aansteker en de stervende vrouw begon te schudden, te schudden alsof ze om een grap lachte. Salomé Abergel, geboren als Salma Abergel, in een voor haar lang vervlogen wereld nu bevolkt door nieuwe gezichten, krijste zichzelf terug de ...
Meer lezen

Freek Van de Velde. Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. Lannoo Campus, 2024.

-
Afbeelding
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, uiteindelijk het verhaal van wie en waar wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te vergeten, over onszelf als individu? Er is bijna geen serieus verhaal over de mens te vertellen zonder op zijn minst de taal aan te raken — en natuurlijk al helemaal niet zonder taal te gebruiken. De bekende Leuvense taalkundige Freek Van de Velde vertelt dat grote verhaal van taal en mens in zijn boek Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving . Het is een boek dat sprankelt van liefde voor taal, op meerdere niveaus: liefde voor het onderwerp én plezier in het taalgebruik. Wonderlijk verlaagd strottenhoofd Liefde voor het onderwerp heeft Van de Velde zeker. Hij laat de grote lijnen van de taalwe...
Meer lezen