las!

{P} Donald Niedekker, Hier ben ik. Roman . Vassallucci, 2002. Dit boek heb ik eigenlijk gekocht omdat ik er een zeer lovend stukje over las van Peter Burger voor het AD, en Niedekker dezelfde avond heel sympathiek hoorde vertellen in het radioprogramma De Avonden . En heel sympathiek is het allemaal wel, en beeldend opgeschreven en stilistisch ongetwijfeld een hoogstandje, maar als het veel dikker was geweest dan de 140 bladzijden die het nu telt had ik het misschien niet uitgelezen, omdat ik dan wel iets meer lijnen had willen zien, en iets minder kleuren. Of zo.

{P} Leonard Nolens. Manieren van leven. Gedichten . Querido, 2001. 'Een honderd procent poëet', zegt Gerrit Komrij op de achterflap, en ik snap geloof ik wel wat ie daarmee bedoelt. Het is soms echt over de grens van het sentimentele, maar het opent met een gedicht als Wekdroom Niet weten wat te doen vandaag. Een hart van slag. Slijtage van benul. Zich wikkelen diep in een masker van slaap En slapende werken, op de tast, aan wiens gezicht. Bang wachten tot het traag te voorschijn wordt gewoeld Door straatverkeer, een kattensnoet, klef licht Dat langs de spleten van de luiken lekt En iemand wakkerlikt tot ik er daag In versleten manieren van leven. De dingen die hij met klanken doet ( daag-slag-slijtage-slaap , luiken-lekt-likt ) vind ik mooi, de woordspelletjes ( een hart van slag ) ook, het feit dat een dergelijk wakkerwordengedicht de bundel opent,... En het feit dat elke versregel met een hoofdletter begint, niet te vergeten.

{P} Günther Grass. Im Krebsgang. Eine Novelle. Steidl, Göttingen, 2002. Nou, hier moest ik ook weer behoorlijk inkomen. Wat een verzonnen gedoe, dacht ik eerst. De verteller heeft een opdrachtgever om een boek te schrijven, en die opdrachtgever is duidelijk Grass zelf. De verteller heeft ook een zoon en die zoon heeft ook weer een tamelijk ongeloofwaardige website, www.blutzeuge.de , waarop hij zou 'chatten' over allerlei details uit de geschiedenis van nazi-Duitsland (helemaal aan het eind is ook nog sprake van www.kameradschaft-konrad-pokriefke.de , je kan tegenwoordig trouwens geen boek meer openslaan zonder e-mail of web). Maar de kern van het verhaal is zo aangrijpend - de details over de ondergang van een boot vol Duitse vluchtelingen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, en de onmogelijkheid om daar mee in het reine te komen (hier waren de Duitsers ineens slachtoffers, hoe rijm je dat?) dat het me langzaam toch naar de keel greep. En de laatste zinnen verpletteren,

{P} Marek van der Jagt. Monogaam. CPNB/De Geus, 2002. De eerste bladzijden dreigde ik een beetje geïrriteerd te raken door de krullendraaierij die hier als essay werd verkocht (voor slechts een paar euro weliswaar). Maar toen besloot ik het als verhaal te lezen, het werd gaandeweg ook duidelijker een verhaal, of een serie verhalen, en het laatste verhaaltje, over de celliste die verzint dat ze nog meer minnaars heeft dan Marek vond ik nog mooi ook. Nou ja, niet dark, even scathing'. Maar ik heb toch beslist geen spijt dat ik het uitgelezen heb.

{L} Macbeth, door Toneelgroep Amsterdam. Gezien: donderdag 14 maart, Koninklijke Schouwburg, Den Haag. Ik dacht de hele tijd: wat doet die Pierre Bokma het geweldig goed, zo subtiel, al die stemmingwisselingen. En Marieke Heebink vond ik ook echt ijzersterk. Maar dat is goed beschouwd een slecht teken. Het greep me allemaal niet echt aan. Een beetje te afstandelijke regie.

{P} Jonathan Franzen . The Corrections. Farrar, Straus and Giroux, 2002. Als je zoveel over een boek gehoord hebt, als het zo de lucht in wordt gestoken, moet je oppassen dat je niet automatisch negatief wordt als het een beetje tegenvalt. Ik begon er met grote verwachtingen aan en ik genoot de eerste honderdvijftig bladzijden ook in overstemming met die verwachtingen. Elke zin sprankelde, elke alinea had een grappige observatie, elk personage was levensecht. Nee, die verledentijdsvormen doen het boek onrecht: dat geldt inderdaad voor elke zin, elke alinea, elk personage, tot de laatste pagina. Alleen: het boek is misschien net iets te dik (in plaats van 560 pagina's hadden het er ook 450 kunnen zijn.) Alleen: anders dan gezegd wordt zie ik de tragische elementen in het boek niet zo, het is toch vooral entertainment. Heel goede entertainment, dat is waar. Ik heb me af en toe verveeld (die wanen van die vader, daar houd ik nooit zo van, in een boek, daat er dingen gebeuren die nie

{P} Miriam Van hee. de bramenpluk . Amsterdam, De Bezige Bij, 2002. Zoals de bundel begint, zo is hij ook: op de snelweg wij zagen een hond op een terras het was ochtend en koud, toch was de deur achter hem half geopend, naast het huis stonden dennen en aan de sneeuw op hun takken kon je nog zien hoe de wind had gewaaid Je denkt als je snel door de bundel bladert bijna dat je te maken hebt met een bundel voor kinderen, ik heb dat zelfs een paar minuten echt letterlijk zo gedacht. Maar dat is niet zo, alleen zijn de woorden zo bedrieglijk eenvoudig. Zoals ook dit beeld bedrieglijk is. Je kunt het namelijk compleet stilzetten: het was zondag, een ochtend uit zijn en ons leven hij stond er zo stil als een paard in de wei voorbij te gaan Maar op een bepaald moment denk je dan toch: en die titel dan? wij hebben een uur of nog langer gezwegen toen nam ik papier en ik schreef er stond een hond op een terras het was ochtend en koud en wij snelden voorbij op de wegen Kietsj? K

{P} André Brink. Donkermaan. Kaapstad, Human & Rousseau, 2000. Van André Brink had ik nog nooit iets gelezen, maar ik had hem op Winternachten horen voorlezen uit dit boek, en dat daar dan ook gekocht. Wat prachtig! Een beklemmend verhaal, een scherp beeld van de situatie in een land waar je nog nooit bent geweest en dat toch zo bekend is. En dat spel met die taal! Alle hoofdpersonen spreken net iets anders, de verteller geleerd, zijn zwarte bediende een zwart Afrikaans, zijn kamerbewoonster/geliefde een Afrikaans dat doorspekt is met Engels. Ik houd helemaal niet van spookverhalen, maar in dit verhaal komt voor het eerst een spook in waar je in gelooft.